ایبوپروفن – عوارض، خطرات، میزان مصرف و نکات مهم درباره آن

هر آنچه باید درباره قرص ایبوپروفن بدانید !

ایبوپروفن (Ibuprofen) به طور معمول برای تسکین علائم آرتروز، تب، دردهای قاعدگی و سایر انواع درد استفاده می شود.

ایبوپروفن یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی می باشد. این دارو همچنین اثر ضد انسدادی دارد، بدین معنا که از لخته شدن خون جلوگیری می کند.

نام های تجاری دیگر ایبوپروفن عبارتند از: بروفن، کالپروفن، ژلوفن، جنپریل، ایبو، میدول، نوپرین، کوپروفن، نوروفن، ادویل، و موترین.

هنگام خرید دارو از داروخانه، با نگاه به روی بسته بندی محصول می توان از وجود ایبوپروفن در آن اطلاع پیدا کرد.

نکاتی مختصر درباره ایبوپروفن

در اینجا برخی از نکات کلیدی در مورد ایبوپروفن را قرار داده ایم. جزئیات بیشتر درباره این دارو را می توانید در متن مقاله اصلی مطالعه کنید.

• ایبوپروفن جزو داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) است.
• این دارو به طور گسترده ای برای تسکین علائم درد، تب و التهاب استفاده می شود.
• افراد مبتلا به مشکلات قلبی، سکته مغزی و یا زخم معده، باید با دقت از آن استفاده کنند.
• این دارو نباید در ۳ ماه آخر بارداری مورد استفاده قرار گیرد.
• ایبوپروفن، یک جایگزین غیر اعتیادآور برای مسکن های مخدر محسوب می شود.

ایبوپروفن چیست؟

ایبوپروفن یک داروی ضد التهاب است؛ نوعی دارو با اثرات مسکن، تب بر و در دوزهای بالاتر، اثرات ضد التهابی دارد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) ایبوپروفن را در لیست “فهرست داروهای ضروری” قرار داده است.

این لیست حاوی حداقل نیازهای پزشکی برای یک سیستم مراقبت بهداشتی اولیه می باشد.

این دارو، از خانواده ی استروئیدها نیست. استروئیدها اغلب اثرات مشابهی دارند، اما استفاده طولانی مدت از آنها می تواند عوارض جانبی شدیدی را به نبال داشته باشد.

اکثر داروهای ضد التهاب، غیر مخدر هستند، و باعث ایجاد بی حسی یا بیهوشی نمی شوند.

ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن، همگی داروهای ضد التهاب شناخته شده هستند، و بدون نیاز به ارائه نسخه به داروخانه ها قابل تهیه می باشند.

عملکرد اصلی ایبوپروفن، جلوگیری از تولید پروستاگلاندین ها در بدن است.

پروستاگلاندین، ماده ای است که بدن در مواجهه با بیماری ها و مصدومیت ها آزاد می کند.

پروستاگلاندین ها در مغز منتشر شده و باعث ایجاد درد و تورم، التهاب و همچنین ایجاد تب می شوند.

اثرات ضد درد ایبوپروفن، بلافاصله بعد از مصرف آغاز می شوند. اما اثرات ضد التهاب این دارو می تواند دیرتر عمل کرده و گاهی تا چند هفته نیز طول بکشد.

عوارض جانبی ایبوپروفن

ایبوپروفن برای افراد زیر مناسب نیست:

• افرادی که به آسپرین یا هر نوع از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی حساس هستند.
• افرادی که مبتلا به زخم معده هستند یا سابقه ی این بیماری را دارند.
• افرادی که نارسایی شدید قلبی دارند.

در سال ۲۰۱۵، اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، هشداری جدی مبنی بر این که مصرف مقادیر بالا از ایبوپروفن باعث افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی می شود، داد.

این سازمان به مردم درباره این مشکلات احتمالی اطلاع داده و همچنین اعلام کرده است که در صورت مشاهده علائمی شامل درد سینه، مشکلات تنفسی، ضعف ناگهانی در یک قسمت یا یک طرف بدن، یا ناتوانی ناگهانی در تکلم، بلافاصله به درمانگاه مراجعه کنند.

اگر شخصی مبتلا به بیماری های زیر بوده یا در گذشته سابقه این بیماری ها را داشته است، باید با احتیاط از ایبوپروفن استفاده کند:

• آسم
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• ایست قلبی خفیف
• فشار خون بالا
• آنژین، حمله قلبی (بیماری قلبی ایسکمی)
• باریک شدن رگ ها، که به عنوان بیماری شرایین جنبی شناخته می شود
• جراحی پیوند عروق کرونر (CABG)
• هر گونه خونریزی معده
• سکته مغزی

بیماران در صورت عدم اطمینان درباره موارد فوق، باید با پزشک یا داروساز واجد شرایط مشورت کنند.

عوارض جانبی احتمالی

شایعترین عوارض جانبی ایبوپروفن عبارتند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• استفراغ
• سوء هاضمه، شکم درد، و نفخ
• درد در معده یا روده

عوارض جانبی که به احتمال کمتری پدیدار می شوند عبارتند از:

• سرگیجه
• ورم یا تجمیع مایعات
• نفخ
• فشار خون بالا
• التهاب معده
• زخم گوارشی
• بدتر شدن علائم آسم

هر فردی که پس از مصرف ایبوپروفن دچار سرگیجه می شود، نباید رانندگی کند.

در موارد نادر، فرد ممکن است دچار خونریزی در معده شود. نشانه های این عارضه عبارتند از:

• ملینا یا مدفوع سیاه
• هماتومسیس یا استفراغ با خون

مصرف طولانی مدت می تواند منجر به کاهش باروری در برخی از زنان شود، اما این مشکل به زودی با قطع مصرف متوقف شود.

خطرات استفاده از ایبوپروفن

اداره غذا و دارو (FDA) ایالات متحده هشدار می دهد که برخی از افراد ممکن است به مواد تشکیل دهنده ایبوپروفن حساسیت داشته باشند.

علائم آلرژیک عبارتند از:

• کهیر، قرمز شدن پوست، تاول یا جوش
• تورم صورت
• آسم و خس خس

هر فردی که این علائم را تجربه می کند باید مصرف این دارو متوقف کند.

در موارد حاد، ممکن است شوک آنافیلاکتیک رخ دهد. در نتیجه ی این شوک، فرد دچار دشواری در تنفس خواهد شد.

این اتفاق بسیار خطرناک بوده و به رسیدگی پزشکی فوری احتیاج دارد.

ایبوپروفن به دلیل ایجاد تأثیرات احتمالی در جنین یا مشکلات هنگام زایمان، در ۳ ماه آخر بارداری نباید مورد استفاده قرار گیرد؛ مگر اینکه به طور مستقیم توسط دکتر تجویز شود.

در دوران بارداری یا شیردهی، قبل از مصرف هر گونه دارو با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

آیا این دارو اعتیاد آور است؟

برخی از گزارش ها حاکی از این است که استفاده معمول از بسیاری از داروهای مسکن مانند ادویل برای سردردهای میگرنی، ممکن است موجب ایجاد سردرد مجدد پس از، از بین رفتن اثر دارو شود.

این امر یک اعتیاد تلقی نمی شود، اما می تواند موجب به وجود آمدن یک چرخه آزار دهنده شود که شکستن آن سخت است.

افرادی که به طور مرتب ایبوپروفن مصرف می کنند، باید این موضوع را در نظر داشته باشند.

تداخل دارویی ایبوپروفن با داروهای دیگر

گاهی اوقات یکی دارو می تواند اثربخشی داروی دیگری را تحت تاثیر قرار دهد. به این اتفاق تداخل دارویی می گویند.

داروهایی که ممکن است با ایبوپروفن تداخل دهند عبارتند از:

داروهای کنترل فشار خون

داروهای مصرفی برای درمان فشار خون بالا. گاهی اوقات مصرف ایبوپروفن به همراه داروهای ضد فشار خون منجر به افزایش فشار خون می شود.

تداخل دارویی این دارو با داروهای کنترل فشار خون، باعث سخت تر شدن کنترل فشار می شود.

برخی از این داروها عبارتند از:

• آلتاسی (رامیپریل)
• وازوتک (انالاپریل)
• ماویک (تراندوپریل)
• اکوپریل (کیناپریل)
• مونوپریل (فوزینوپریل)
• موکسی پریل
• آواپرو (ایربسارتان )
• آتاکاند (کاندسارتان )
• کوزار (لوزارتان )
• بنیکار (المزارتان )

مسکن های ضد التهابی

ایبوپروفن نباید با دیکلوفناک (ولترارول)، اندومتاسین یا ناپروکسن مصرف شود، زیرا ترکیب آن ها خطر خونریزی معده را افزایش می دهد.

ترکیب ایبوپروفن با این داروها ضروری نیست، زیرا آنها همگی مسکن هستند.

آسپرین

ترکیب ایبوپروفن و آسپیرین، خطر خونریزی معده را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

بیمارانی که برای رقیق شدن خون خود آسپیرین با دوز کم مصرف می کنند، نباید از ایبوپروفن استفاده کنند، زیرا ایبوپروفن اثر رقیق کننده خون آسپرین را کاهش می دهد.

توصیه می شود یا از مصرف ایبوپروفن در این موارد خودداری کرده یا آن را یک ساعت قبل یا هشت ساعت بعد از آسپرین مصرف کنید.

دیگوکسین

این دارو اغلب برای درمان انقباض نامنظم دهلیزی استفاده می شود. مصرف ایبوپروفن و دیگوکسین با یکدیگر می تواند باعث افزایش سطح فشار خون شود.

لیتیم

این دارو برای درمان برخی از اختلالات روانی استفاده می شود.

ایبوپروفن کار بدن را برای از بین بردن لیتیوم سخت تر کرده و در نتیجه باعث به وجود آمدن سطوح بالا و خطرناکی از لیتیوم در بدن می شود.

متوترکسات

این دارو برای درمان سرطان و برخی از بیماری های مشابه مورد استفاده قرار می گیرد.

ایبوپروفن کار بدن را برای از بین بردن متوترکسات سخت تر کرده و در نتیجه باعث ایجاد سطوح بالا و خطرناکی از متوترکسات در بدن می شود.

تاکرلیموس

پس از پیوند عضو، برای این که سیستم ایمنی بدن عضو جدید را پس نزند، به طور عمده از این دارو استفاده می شود. ترکیب ایبوپروفن با تاکرولیموس می تواند به کلیه آسیب برساند.

داروهای ضد افسردگی

این نوع از داروهای ضد افسردگی مانند سیتالوپرام، فلوکستین، فلوکسامین، پاروکستین و سرترالین (زولوفت)، در صورت مصرف به همراه ایبوپروفن، می توانند خطر خونریزی را افزایش دهد.

داروهای رقیق کننده خون

آریکسترا (فونداپارینوکس )، پراداکسا (دابیگاتران)، جانتوون، کومادین (وارفارین) جزو داروهای ضد انعقاد یا رقیق کننده خون هستند که مانع از لخته شدن خون می شود.

مصرف ایبوپروفن به همراه ایرن داروها می تواند اثرات ضد انعقاد آنها را کاهش دهد.

هر فردی که در حال مصرف داروهای فوق یا هر گونه داروی دیگر است، باید جهت اطمینان از بی خطر بودن مصرف ایبوپروفن به همراه آن ها، با پزشک یا داروساز خود مشورت کند.

تا زمانی که کاربران به این دستورالعمل ها پایبند باشند، می توانند ایبوپروفن را بدون ایجاد عادت یا اعتیاد، در زمینه های مختلف استفاده کنند.

عوارض جانبی شدید معمولا فقط با استفاده طولانی مدت رخ می دهند.

امروزه شاهد شیوع مصرف بیش از حد مسکن های مخدر در جهان هستیم.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) برای مواجهه با این پدیده، مصرانه از پزشکان و بیماران درخواست می کند تا برای تسکین درد، به استفاده از داروهای غیرمخدر مانند ایبوپروفن روی بیاورند.

داروهای گیاهی

مصرف برخی داروهای گیاهی همزمان با ایبوپروفن ممکن است خطر خونریزی یا فشار خون بالا را افزایش دهد که از آن جمله می توان به جینسینگ، زنجبیل، سیر، گزنه، چای سبز و … اشاره کرد.

الکل

الکل باعث ایجاد تداخل در مصرف ایبوپروفن شده و خطر بروز خونریزی معده و آسیب های کلیوی را افزایش می دهد.

موارد استفاده

ایبوپروفن در قالب ژل، اسپری، قرص یا موس در دسترس بوده و برای از بین بردن علائم مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می شود:

• تب
• التهاب
• سردرد
• دندان درد
• کمر درد
• آرتروز، همچنین آرتروز خردسال
• قاعدگی
• آسیب های جزئی

استفاده کوتاه مدت از این دارو برای سردرد، کافی است. اما برای دستیابی به اثرات ضد التهابی مرتبط با بیماری های مزمن مانند آرتروز، استفاده طولانی مدت از این دارو ضروری می باشد.

برخی از داروها مانند داروهای ضد انعقادی، حاوی مقادیری از ایبوپروفن در ترکیبات خود هستند، تا یک درمان ترکیبی برای سرماخوردگی یا آنفلوآنزا نیز باشند.

میزان مصرف

ایبوپروفن به صورت قرص، شربت و آمپول در دسترس است. برای پیشگیری یا کاهش هرگونه عوارض جانبی، لازم است این دارو به میزان مناسب مصرف شود.

میزان و دوز مصرف این دارو، بستگی به عواملی از جمله دلیل مصرف و سن مصرف کننده دارد.

برای بزرگسالانی که از این دارو برای روماتیسم یا آرتروز استفاده می کنند، دوز ۱۲۰۰ تا ۳۲۰۰ میلی گرم در روز به شکل خوراکی و در چند وعده مناسب است.

بیمار باید برای بروز هرگونه عوارض جانبی نظارت شده و میزان مصرف باید به گونه ای تنظیم شود که بیمار حداقل مقدار ممکن از دارو را برای رسیدن به اهداف درمانی خود مصرف کند.

دوز عادی برای تسکین درد در بزرگسالان، ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در وعده های ۴ تا ۶ ساعته، یا ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلی گرم به صورت آمپول در هر ۶ ساعت در صورت نیاز می باشد.

حداکثر دوز مصرفی در یک روز ۳۲۰۰ میلی گرم است.

دوز مصرف ایبوپروفن برای دیسمنوره (قاعدگی دردناک) ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم هر ۴ تا ۶ ساعت در روز می باشد. (تا زمانی که نیاز است)

حداقل ۱۰ دقیقه بعد از مصرف ایبوپروفن دراز نکشید.

در صورتی که از ناراحتی های معده رنج می برید این دارو را به همراه غذا، شیر یا آنتی اسیدها میل کنید.

در صورتی که مصرف ایبوپروفن باعث بروز ناراحتی های معده می شود آن را به همراه غذا یا بعد از غذا میل کنید.

قبل از مصرف سوسپانسیون (مشابه شربت) ایبوپروفن، حتما آن را خوب تکان دهید.

نکته مهم

بیمار قبل از تزریق ایبوپروفن باید مایعات بنوشد.

در صورتی که ایبوپروفن را به صورت منظم و طبق تجویز پزشک مصرف می کنید در صورت فراموش کردن یک نوبت، به محض یادآوری نسبت به مصرف آن اقدام کنید.

اگر زمان زیادی تا نوبت بعدی باقی نمانده از خوردن آن صرف نظر کرده و هرگز دوز یک نوبت را دو برابر نکنید.

ایبوپروفن برای کودکان

ایبوپروفن اطفال را می توان برای کاهش درد، التهاب و کنترل تب و همچنین برای آرتروز ایدیوپاتیک کودکان استفاده کرد.

میزان دوز مصرفی مورد نیاز برای کودکان، پایین تر از بزرگسالان است. این دوز به وزن و سن کودک و همچنین شدت تب یا سایر عوارض در او بستگی دارد.

کودک باید بیش از ۶ ماه سن و حداقل ۵ کیلوگرم وزن داشته باشد.

توصیه اکید می شود از ایبوپروفن در کودکان کمتر از ۲ سال بجز دستور پزشک استفاده نکنید.

مقدار مصرف ایبوپروفن در کودکان با توجه به وزن و سن کودک تعیین می شود بنابراین توصیه می شود حتما به برچسب دارو توجه کرده و در صورت هرگونه سوال از پزشک یا مسئول داروخانه راهنمایی بخواهید.

والدین قبل از دادن ایبوپروفن یا داروهای دیگر به کودکان، باید دستورالعمل های موجود در بسته بندی دارو را خوانده یا با یک پزشک یا داروساز مشورت کنند.

برای درمان درد و کاهش تب در کودکان بین ۶ ماه تا ۱۲ سال:

برای تب کمتر از ۳۹٫۲ درجه سانتی گراد دوز ۵ میلی گرم / کیلوگرم به صورت خوراکی و هر ۶ تا ۸ ساعت تا زمانی که نیاز است و برای تب ۳۹٫۲ درجه سانتی گراد و بالاتر دوز ۱۰ میلی گرم / کیلوگرم خوراکی هر ۶ تا ۸ ساعت تا زمانی که نیاز است.

حداکثر دوز روزانه برای کودکان ۴۰ میل گرم / کیلوگرم می باشد.

مصرف ایبوپروفن در بارداری و شیردهی

ایبوپروفن به دلیل ایجاد تأثیرات احتمالی در جنین یا مشکلات هنگام زایمان، در ۳ ماه آخر بارداری نباید مورد استفاده قرار گیرد؛ مگر اینکه به طور مستقیم توسط دکتر تجویز شود.

مصرف ایبوپروفن بعد از هفته ۲۹ام بارداری، خطر سقط جنین را افزایش می دهد و خانم هایی که در هفته ۳۰ ام و بعد از آن قرار دارند تنها در مواقع ضروری و پس از تجویز پزشک نسبت به مصرف آن اقدام کنند.

مصرف این دارو ممکن است با افزایش خطر مسدود شدن سریع شریان اصلی که وظیفه تغذیه قلب کودک را دارد باعث ایجاد نقص مادرزادی شود.

در دوران شیردهی، قبل از مصرف هر گونه دارو با یک پزشک متخصص مشورت کنید. این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود.

مصرف بیش از حد ایبوپروفن

در صورت مصرف بیش از حد ایبوپروفن و مشاهده علائمی همچون حالت غش یا مشکل تنفسی با اورژانس تماس بگیرید.
اگر فردی بیش از اندازه از داروی ایبوپروفن استفاده کرده بود و دچار علائمی مانند بیهوش شدن یا مشکل در تنفس شد با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
علائم دیگر اوردوز این دارو عبارتند از:

• درد شدید معده
• مشکل تنفس
• خواب‌آلودگی و گیجی شدید

تفاوت با سایر داروهای ضد التهاب

تفاوت ایبوپروفن و ناپروکسن

این دو دارو بسیار شبیه بوده و دارای ساختار شیمیایی اولیه یکسانی می باشد.

هر دو در دوزهای پایین بدون نسخه قابل خریداری بوده و در دوزهای بالاتر نیاز به نسخه پزشک دارند.

اثرات ایبوپروفن نسبت به ناپروکسن ماندگاری کمتری داشته و لازم است هر ۴ تا ۶ ساعت و حداکثر ۶ بار در روز مصرف شود در حالی که ناپروکسن تنها سه بار در روز یا هر ۸ ساعت قابل مصرف می باشد.

تفاوت ایبوپروفن و استامینوفن

استامینوفن برای تسکین درد مصرف می شود و برخلاف داروهای ضد التهاب همچون ایبوپروفن تاثیری روی التهاب ندارد.

مصرف استامینوفن آسیبی به معده وارد نمی کند و درد معده یا ریفلاکس اسید را به همراه نخواهد داشت.

هر دو دارو به عنوان کاهنده تب قابل استفاده هستند.

نکات مهم

ایبوپروفن را در دمای اتاق و به دور از نور، رطوبت، کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.

اگر از بیماری های مزمن همچون آرتروز رنج می برید با پزشک خود درباره روش های غیر دارویی و یا سایر داروهای مجاز برای آرتروز صحبت کنید.

پزشک پس از تجویز ایبوپروفن احتمالا به صورت دوره ای آزمایش های مرتبط با فشار خون یا کلیه انجام خواهد داد تا عوارض جانبی احتمالی یا بهبود علائم را بررسی کنید.

منبع: مدیکال نیوز تودی – وب امدی