صفحه اصلی » پزشکی و سلامت » داروها » ویتامین آ (A) – منابع، فواید، مضررات، خواص و خطرات مصرف بیش از حد آن

ویتامین آ (A) – منابع، فواید، مضررات، خواص و خطرات مصرف بیش از حد آن

داروها ۲ دیدگاه

هر آنچه که باید درباره ویتامین آ (A) بدانید!

ویتامین آ (A) ماده ای ضروری برای رشد و نمو، فعالیت سلول ها، بینایی، عملکرد سیستم ایمنی و تولید مثل می باشد.

وجود ویتامین آ برای انجام صحیح فرایندهای مختلف بدن و سلامتی کامل مهم هست و وظایف مختلفی به مانند حفظ سلامتی سیستم ایمنی بدن، ارگان های درونی و همچنین کمک به رشد و نمو جنین در بدن مادر دارد.

ویتامین آ یک آنتی اکسیدان قدرتمند بوده و به عنوان یک هورمون در بدن، با تاثیر بر شکل ژن ها، فنوتیپ را نیز تحت تاثیر قرار داده و پیری را به تعویق می اندازد.

ویتامین A، همچنین می تواند عملکرد قلب، ریه ها، کلیه و سایر ارگان های بدن را بهبود ببخشد.

این ویتامین به تقویت بینایی، عملکرد مطلوب دستگاه عصبی و داشتن پوستی سالم کمک می‌کند و از طریق مبارزه با رادیکال های آزاد، منجر به کاهش التهابات می‌شود.

این ویتامین مانند سایر آنتی‌اکسیدان ها به استحکام استخوان، تنظیم بیان ژن (سازوکاری که توسط سلول‌ها، به منظور کاهش یا افزایش یک پروتئین یا … انجام می‌شود)، تسهیل تمایز سلولی (فرایندی که در آن ویژگی‌های عملکردی سلول‌ها، به سطح بالاتری گذار می‌کند) و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

در این مطلب می خوانید:

فواید دارویی و درمانی

پیشگیری و کنترل

نتیجه گیری

ویتامین A در جهان

بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت، ۲۵۱ میلیون کودک زیر ۵ سال در جهان دچار کمبود متوسط و شدید ویتامین A هستند و هر سال ۵۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال جهان به دلیل کمبود این ویتامین کور می شوند.

می توان گفت که سلامت و بقاء حداقل ۲۵۴ میلیون کودک زیر ۵ سال جهان به علت کمبود ویتامین A در معرض خطر قرار دارد.

کمبود ویتامین A با عوارضی از جمله کاهش سرعت رشد کودکان، افزایش مرگ و میر و ابتلا کودکان به بیماری های عفونی به ویژه سرخک، اسهال و عفونت های دستگاه تنفسی همراه است.

به طوری که خطر ابتلاء به عفونت و مرگ کودکان را به میزان ۲ تا ۴ برابر افزایش می دهد.

نتایج بررسی کشوری سلامت و بیماری که در سال ۱۳۷۸ در ایران انجام شد، نشان داده است که ۱/۱ درصد پسران ۲ تا ۵ سال و ۸/۰ درصد دختران همین گروه سنی دچار شب کوری هستند و این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است در جامعه ای که یک درصد کودکان زیر شش سال آن دچار شب کوری باشند، کمبود ویتامین A یک مشکل بهداشت عمومی در آن جامعه محسوب می شود.

بر اساس تخمین های جهانی، هر سال از ۳/۱ تا ۵/۲ میلیون مورد مرگ را می توان با بهبود وضعیت ویتامین A پیشگیری نمود.

به دلیل نقش حیاتی این ویتامین در سلامت مادر و کودک، پیشگیری و کنترل کمبود ویتامین A نزد سیاستگزاران و مدیران برنامه های بهداشتی باید در اولویت قرار گیرد.

حقایقی درباره ویتامین A

ویتامین A برای رشد و نمو، فعالیت سلول ها، بینایی، عملکرد سیستم ایمنی و تولید مثل ضروری بوده و به قلب، ریه ها و کلیه کمک می کند.
زنان باردار و افراد ساکن در کشورهای در حال توسعه، بیش از دیگران، در معرض خطر کمبود ویتامین A هستند.
افزایش بیش از حد این ویتامین در بدن می تواند منجر به بروز هیپرویتامینوز (طب ناراحتی های حاصله در اثر ازدیاد ویتامین در بدن) شود.
ویتامین A در مرکبات، گوشت، تخم مرغ و شیر یافت می شود.

ویتامین A یا همان ویتامین آ

انواع ویتامین A

ویتامین A به چندین شکل مختلف، در مواد غذایی مانند هویج وجود دارد.

ویتامین A اشکال مختلفی دارد.

ویتامین آ، به صورت طبیعی در گوشت، ماهی و لبنیات وجود داشته و در میوه ها، سبزیجات و سایر محصولات گیاهی ذخیره می شود.

رایح ترین شکل ویتامین A، رتینول موجود در خون بوده و به صورت رتینیل پالمیتات ذخیره می گردد.

بتاکاروتن که ماده تشکیل دهنده این ویتامین است، به وفور در گیاهان وجود دارد.

از آن جایی که این ماده نوعی آنتی اکسیدان بوده و فقط در مواقع ضروری، به ویتامین A تبدیل می شود، احتمال خطر زیاد شدن این ویتامین در بدن و در نتیجه مسموم شدن فرد را کاهش می دهد.

تاثیر کمبود ویتامین A در بدن

به دلیل آن که ویتامین A روی طیف گسترده ای از عملکرد های بدن تأثیر می گذارد، کمبود آن می تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی شود.

این مشکلات عبارتند از:

شب کوری
افزایش خطر بروز عفونت به ویژه در گلو، سینه و شکم
هایپرکراتوز فولیکول، که منجر به خشکی و ناهمواری پوست می شود.
مشکلات مربوط به باروری
تاخیر در روند رشد کودکان

مواردی که معمولا باعث دریافت ناکافی ویتامین A شده و باعث می شود فرد در معرض کمبود این ویتامین قرار بگیرد، عبارتند از:

بارداری های مکرر و با فاصله کم که موجب کاهش ذخایر ویتامین A در مادر و در نهایت کاهش ذخایر این ویتامین در شیرخواران به ویژه در ۶ ماه اول زندگی می شود.

کودکانی که با شیر خشک تغذیه می شوند بیشتر در معرض خطر این کمبود قرار می گیرند (به دلیل قابلیت جذب کم این ملده موجود در شیر)

کودکانی که تغذیه تکمیلی نامناسب دارند و منابع غذایی ویتامین A به مقدار کافی در برنامه غذایی آنان گنجانده نشده است.

تغذیه نادرست کودکان در دوران بیماری و نقاهت که باعث می شود در این دوران کودک مواد مغذی مورد نیاز و از جمله ویتامین A مورد نیاز را دریافت نکند.

ناآگاهی های تغذیه ای والدین و بخصوص مادران در زمینه منابع غذایی این ویتامین و لزوم استفاده از آنها در برنامه غذایی روزانه، یکی از دلایل دریافت ناکافی و در نتیجه کمبود ویتامین A می باشد.

پایین بودن سطح درآمد خانوار و کمبود دریافت مواد غذایی به طور کلی و همچنین پایین بودن قدرت خرید خانوار برای تهیه منابع غذایی ویتامین A به خصوص منابع حیوانی این ویتامین، باعث دریافت ناکافی ویتامین در افراد خانواده می شود.

دلایل دیگر

کمبود دسترسی به منابع گیاهی این ویتامین (میوه و سبزی ها) در فصول خشک، احتمال کمبود این ویتامین را افزایش می دهد.

بروز بیماری های عفونی و ابتلا مکرر کودکان به این بیماری ها باعث کم اشتهایی و کاهش جذب ویتامین A در آنها و در نتیجه کمبود این ویتامین در بدن آنها می شود.

آلودگی های انگلی نیز با بروز کم اشتهایی و کاهش جذب مواد مغذی از جمله ویتامین A ارتباط دارد.

در مناطقی که مردم آن از آب آشامیدنی سالم و توالت بهداشتی و … برخوردار نیستند، به دلیل ابتلا به عفونت های انگلی بیشتر در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار می گیرند.

رژیم غذایی کم چربی نیز باعث عدم جذب این ویتامین می شود زیرا این ویتامین محلول در چربی بوده و وجود چربی برای جذب این ماده ضروری می باشد.

قابلیت جذب منابع حیوانی ویتامین A بیشتر از منابع گیاهی بوده و بایستی حداقل ۴۰ درصد ویتامین A مورد نیاز روزانه از منابع حیوانی تامین شود. در غیر این صورت فرد دچار کمبود می شود.

علائم کمبود ویتامین A

ویتامین A برای بینایی، رشد طبیعی استخوان ها و سلامت پوست مفید است.

محافظت از غشای مخاطی دستگاه گوارشی،‌ تنفسی و ادراری در برابر عفونت‌ها، از دیگر وظایف این ویتامین است.

افرادی که به مدت طولانی در جذب چربی‌ها مشکل دارند، بیشتر از دیگران در معرض کمبود ویتامین A قرار دارند.

حساسیت به گلوتن، سندروم روده تحریک پذیر، واکنش‌های خودایمنی، التهاب روده، اختلالات پانکراس و … از مهم ترین دلایل عدم جذب ویتامین A و کمبود آن در بدن هستند.

در بسیاری از کشورها کمبود ویتامین A به مشکلی جدی تبدیل شده است.

این پدیده بیشتر در کشورهای کم درآمد آفریقا و جنوب شرقی آسیا و در میان کودکان خردسال و زنان باردار مشاهده می‌شود.

همچنین بخوانید: ویتامین دی (D) - فواید، کمبود، منابع، میزان مصرف و خطرات آن

این موضوع برای کودکان بسیار خطرناک است، زیرا کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به بروز اختلالات شدید در دید و نهایتا نابینایی، افزایش خطر بیماری‌های مزمن و حتی مرگ شود.

کمبود ویتامین A در کودکان می‌تواند منجر به اسهال کودک و سرخک شود.

علائم کمبود این ویتامین به شرح زیر است:

کاهش سلامت چشم

کمبود ویتامین A، باعث ضخیم‌شدن قرنیه و نابینایی می‌شود.

کراتومالاسیا نوعی بیماری است که در اثر کمبود شدید ویتامین A بروز می‌کند و هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کمبود این ویتامین می‌تواند به دلیل کم بودن این ویتامین در رژیم غذایی، مشکلات سوخت و سازی یا اختلال در جذب آن باشد.

شب کوری و خشکی شدید چشم از علائم اولیه ی کراتومالاسیا هستند.

با پیشرفت این بیماری، رفته رفته قرنیه دچار چروک‌خوردگی، تاری و نرمی می‌شود.

اگر روند نرم‌شدن قرنیه با درمان مناسبی همراه نشود، احتمال بروز عفونت، پارگی یا تخریب بافت قرنیه افزایش می‌یابد. نتیجه‌ی این اتفاقات، نابینایی فرد است.

آسیب‌های پوستی

کمبود ویتامین A می‌تواند منجر به خشکی پوست، پوسته پوسته شدن و ضخیم تر شدن فولیکول های پوست شود.

کراتینیزاسیون پدیده‌ای است که در آن سلول های اپیتلیال (پوششی) رطوبت شان را از دست می‌دهند و خشک و سخت می‌شوند.

این پدیده می‌تواند در غشای مخاطی دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی و مجاری ادراری رخ بدهد.

عفونت تنفسی

سیستم ایمنی بدن در اثر کمبود ویتامین A ضعیف می‌شود و درنتیجه احتمال بروز عفونت های تنفسی افزایش می‌یابد.

تأخیر در رشد و عفونت‌های ناشی از کمبود شدید این ویتامین در کودکان رایج‌تر است.

آمار مرگ و میر در کودکانی که از کمبود شدید ویتامین A رنج می‌برند، بیشتر از ۵۰٪ است.

شب کوری در زنان باردار

زنان در سه ماهه ی آخر دوران بارداری، باید به مقدار بیشتری ویتامین A دریافت کنند.

کمبود این ویتامین در زنان باردار، می‌تواند موجب بروز شب کوری شود.

محافظت از غشای مخاطی دستگاه گوارشی، تنفسی و ادراری در برابر عفونت ها از دیگر وظایف ویتامین آ است.

فواید ویتامین A

وجود مقدار کافی ویتامین A در بدن می تواند مزایای زیر را با خود به همراه داشته باشد.

کاهش خطر سرطان

مصرف کافی میوه ها و سبزیجات حاوی کاروتنوئید، می تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش دهد، اما استفاده از مکمل های بتاکاروتن و ویتامین، چنین اثری نخواهد داشت.

برخی تحقیقات نشان می دهد که گونه های خاصی از ویتامین A ممکن است از ابتلا فرد، به سرطان پروستات پیشگیری کند.

مطالعات انجام شده در ژاپن نیز نشانگر این مسئله است که بتاکاروتن می تواند برای جلوگیری از سرطان روده بزرگ موثر باشد.

براساس مطالعه‌ی صورت‌گرفته توسط دانشگاه یورک، مصرف ویتامین A از پیشرفت سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و درنتیجه در مبارزه با سرطان‌ها مؤثر است.

رتینوئیک اسید در رشد و تمایز سلول‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند سلاحی علیه سرطان باشد.

مطالعات نشان می‌دهند بروز سرطان‌ ریه، سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان مثانه، سرطان دهان و سرطان پوست به کمک رتینوئیک اسید تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

محققان شواهد جدیدی از مکانیسم های مولکولی رتینوئیک اسید یافته‌اند که می‌تواند از سرطانی شدن سلول ها پیشگیری کند.

مصرف زیاد اسید رتینوئیک می‌تواند برای سلول‌ها سمی باشد.

بنابراین برای کنترل و پیشگیری از سرطان باید مراقب میزان مصرف آن باشید.

به امید تأثیر بیشتر ویتامین A در درمان بیماری‌ها، از مصرف بیش از اندازه‌ی مکمل‌ این ویتامین خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

درمان دیابت نوع ۲

آزمایشات انجام شده روی موش ها ثابت کرد که اسید رتینوئیک، که از مشتقات ویتامین A است، می تواند به طبیعی شدن سطح قند خون کمک کند.

سلامت پوست و مو

ویتامین A عامل مهمی برای رشد کلیه بافت های بدن، از جمله پوست و مو می باشد.

این ماده، سبب تولید روغنی به نام سبوم می شود که برای حفظ سطح رطوبت در پوست و مو بسیار موثر است.

ویتامین آ برای التیام زخم‌ها و رشد مجدد سلول ضروری است.

این ویتامین از سلول‌های پوششی پوست محافظت می‌کند و در مبارزه با سرطان پوست بسیار مؤثر است.

همچنین برای ترکیب شدن قند و پروتئین و تشکیل گلیکوپروتئین ها، وجود این ویتامین ضروری است.

گلیکوپروتئین‌ها باعث اتصال سلول‌ها و تشکیل بافت‌های نرم می‌شوند.

کمبود ویتامین آ می‌تواند برای پوست مشکلات زیادی به‌وجود بیاورد.

ویتامین آ در درمان جوش و آکنه و حفظ سلامت پوست و مو مؤثر است، با تولید کلاژن، در از بین بردن چین و چروک پوست مؤثر است و موجب می‌شود فرد جوان تر به نظر بیاید.

حفظ سلامت چشم

ویتامین A، بخش مهمی از رنگدانه‌ی رودوپسین است و زمانی فعال می شود که نور، به سلول‌های حساس به نور شبکیه بتابد.

به دنبال این اتفاق، سیگنال هایی به مغز فرستاده می‌شود و در نتیجه می توانیم اجسام را ببینیم.

بتاکاروتن شکلی از ویتامین A است که در گیاهان یافت می‌شود و در پیشگیری از دژنراسیون ماکولا (تباهی لکه زرد) نقش دارد.

دژنراسیون ماکولا موجب نابینایی ناشی از افزایش سن می‌شود.

در مطالعه‌ای که توسط انستیتو بین‌المللی چشم انجام شد، تأثیر میزان مصرف ویتامین هایی مانند ویتامین C، ویتامین E، ویتامین A، زینک (روی) و مس بر بیماری های چشم ناشی از افزایش سن در افراد مستعد، مورد بررسی قرار گرفت.

نتیجه ی این مطالعه‌ی شش ساله نشان می داد مصرف این ویتامین‌ها می‌تواند احتمال بروز دژنراسیون ماکولا را تا ۲۵٪ کاهش بدهد.

مطالعات نشان می‌دهند که قطره‌های چشمی محتوی این ویتامین، در درمان خشکی چشم مؤثرند.

در مطالعه‌ای تأثیر قطره‌های مرطوب‌کننده و محتوی ویتامین A که بدون نسخه‌ی پزشک مورد استفاده قرار گرفته بودند، با قطره های چشمی گران قیمتی که پزشکان تجویز کرده بودند، در درمان خشکی چشم برابری می کرد.

در مطالعه‌ی دیگری که اوایل سال ۲۰۱۱ توسط دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه کلمبیا صورت گرفت، مشاهده شد یک شکل سنتزی و تغییر یافته ویتامین A، سرعت پیشرفت بیماری اشتارگات را کمتر می‌کند.

این بیماری ارثی باعث کاهش شدید بینایی در افراد جوان می‌شود.

تقویت سیستم ایمنی بدن

وجود مقدار کافی ویتامین A در بدن، به تنهایی باعث می‌شود برخی از وظایف سیستم ایمنی به‌درستی انجام شوند.

برخی از ژن هایی که در واکنش‌های دفاعی نقش دارند، به کمک ویتامین A تنظیم می‌شوند.

بنابراین وجود ویتامین A برای مبارزه با بیماری های جدی مانند سرطان‌ها، مشکلات خودایمنی و حتی سرماخوردگی و آنفولانزا مؤثر است.

بتاکاروتن یک آنتی اکسیدان قوی است که سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و از بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن پیشگیری می‌کند.

تأثیر این ویتامین بر سیستم ایمنی کودکان اهمیت بیشتری دارد.

در مطالعه‌ای مشاهده شد مصرف مکمل‌های ویتامین A می‌تواند مرگ و میر کودکان را در کشورهای فقیر و کشورهایی که درآمد متوسطی دارند، تا ۲۴٪ کاهش بدهد.

همچنین این مطالعه نشان می‌داد کمبود این ویتامین می‌تواند آسیب پذیری کودکان در برابر عفونت هایی مانند اسهال و سرخک را افزایش بدهد.

در مطالعه‌‌ی دیگری که توسط اداره تأمین اجتماعی کشور کلمبیا انجام گرفت، به ۱۰۰ هزار کودک مکمل ویتامین A داده شد.

نتیجه‌ی این اقدام، کاهش ۳۴۰ میلیون دلاری خدمات پزشکی برای دولت بود.

این صرفه جویی در خدمات پزشکی به لطف تقویت سیستم ایمنی کودکان و کاهش اتفاقاتی مانند اسهال، مالاریا و بستری شدن آنها به دست آمد.

پیشگیری و درمان التهاب

خواص آنتی اکسیدانی ویتامین A، تأثیر رادیکال های آزاد و آسیب‌ آنها به بافت ها و سلول‌ها را خنثی می‌کند و از واکنش زیاد سلول ها جلوگیری می‌کند.

وقتی سیستم ایمنی نسبت به پروتئین‌ها بیش از اندازه واکنش نشان بدهد، حساسیت‌های غذایی و التهابات رخ می‌دهند.

مصرف ویتامین آ می‌تواند از این پدیده پیشگیری کند.

کاهش التهابات موجب کاهش بیماری های نورودژنراتیو مانند آلزایمر و پارکینسون می‌شود.

همچنین بخوانید: امپرازول - عوارض، خواص، میزان مصرف و خطرات آن

بیماری های نورودژنراتیو به بیماری هایی گفته می‌شود که به‌صورت پیش‌رونده موجب اختلال در عملکرد سلول های عصبی می‌شوند و با افزایش سن، بیشتر شیوع می‌یابند.

مانع آکنه مزمن

آکنه و جوش را می توان بیماری پوستی مزمن و نوعی التهاب دانست.

آکنه‌ها معمولا روی پوست، کمر و همچنین قفسه سینه به وجود می‌آید و علاوه بر مشکلات زیبایی می‌تواند همراه با درد هم باشد.

اغلب این لکه‌ها زمانی به وجود می‌آید که فولیکول مو توسط ترشحات غدد چربی انباشته شود.

در این صورت پوست دچار التهاب شده و لکه های قرمز رنگ سطحی پدید می آیند.

این لکه‌ها اغلب با دوران بلوغ هم زمان است.

اگر چه اکنه دارای درد نیست اما همیشه می‌تواند باعث ایجاد عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگی شود.

محققان دریافته اند که کمبود این ویتامین در بدن موجب افزایش احتمال بروز اکنه می‌شود.

دلیل رشد اکنه ها را افزایش پروتئین در فولیکول مو است.

افزایش پروتئین در فولیکول به معنی کاهش فضای آزاد برای خروج سلول های مرده پوست و افزایش احتمال بروز التهاب زیرپوستی است.

برخی از داروهای دارای ویتامین آ، با نسخه پزشک برای درمان اکنه های پوستی کاربرد دارند.

به طور کلی می‌توان گفت:

کمبود ویتامین آ، احتمال بروز آکنه های پوستی را افزایش می دهد.

تقویت کننده استخوان

مواد مغذی کلیدی در بهبود سلامتی استخوان‌های بدن شما، ویتامین D و کلسیم است.

با این وجود مصرف مقادیر کافی از ویتامین آ نیز برای رشد و توسعه بافت استخوانی بدن لازم است و کمبود این ویتامین می‌تواند عاملی برای به وجود آمدن استخوان‌بندی ضعیف شود.

در واقع، افراد با سطح ویتامین آ کم، شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری های استخوان در بزرگسالی و آینده نسبت به دیگر افراد دارای سطح ویتامین A سالم، دارند.

محققان دریافته‌اند که سطح کم ویتامین آ رابطه مستقیمی با افزایش خطر شکستگی در استخوان دارد.

کمبود ویتامین آ تنها دلیل کاهش استحکام استخوانی نیست و در برخی موارد مشاهده شده است که افزایش ویتامین آ به صورت کنترل نشده نیز می‌تواند موجب بروز پوکی و شکنندگی استخوان شود.

این نتایج به صورت مشاهدات گزارش شده‌اند و دارای پایه علمی نیست و دلیلی برای وقوع این رفتار متضاد ویتامین آ در برابر پوکی استخوان گزارش نشده است.

این گفته‌ها به معنی این می‌تواند باشد که رابطه ما بین ویتامین آ و پوکی استخوان هنوز کشف نشده است و برای رسیدن به نتایج بهتر می‌بایست مشاهدات با کیفیت بهتری کنترل و بررسی شود.

منابع

سبزیجات پهن برگ، منابع غنی ویتامین A

سبزیجات پهن برگ، منابع غنی ویتامین A می باشند

ویتامین آ به صورت خالص در گیاهان وجود ندارد بلکه پیش ساز یعنی کاروتن ها به اشکال مختلف در گیاهان وجود دارد.

ویتامین آ به سه فرم رتینول، رتینال و رتینوئیک اسید می‌تواند وجود داشته باشد.

ویتامین A در منابع گوشتی به مانند فراورده‌های حاصل از مرغ، ماهی و سایر حیوانات به سه شکل گفته شده وجود دارد.

ویتامین A به طور عمده به دو شکل ویتامین A فعال و بتاکاروتن یافت می‌شود.

غذاهای حیوانی منبع ویتامین A فعال هستند.

این شکل از ویتامین آ، رتینول نامیده می‌شود و می‌تواند در بدن به‌طور مستقیم مورد استفاده قرار گیرد.

شکل دیگر ویتامین A، عمدتا از سبزیجات رنگارنگ حاصل می‌شود و کاروتنوئید نام دارد که پس از هضم، به رتینول تبدیل می‌شود.

بتاکاروتن که در گیاهان یافت می‌شود، نوعی کاروتنوئید به‌شمار می‌آید و برای اینکه مورد استفاده‌‌ی بدن قرار بگیرد، باید ابتدا به ویتامین A فعال تبدیل شود.

متخصصان تغذیه و پزشکان توصیه می‌کنند افراد برای تأمین ویتامین A، به‌جای مصرف مکمل های غذایی، از میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای طبیعی استفاده کنند.

مصرف هرکدام از موارد زیر، تمام ویتامین آ موردنیاز روزانه‌تان را تأمین می‌کند.

۳۰ گرم جگر سیاه گاو؛
یک فنجان هویج خام؛
یک فنجان کلم‌پیچ؛

و همچنین مصرفِ:

یک فنجان اسفناج خام، ۵۷٪ نیاز روزانه‌؛
یک فنجان کاهو، ۸۲٪ نیاز روزانه‌؛
یک عدد زردآلو، ۱۳٪ نیاز روزانه‌؛
یک فنجان کلم بروکلی، ۱۱٪ نیاز روزانه‌؛
یک قاشق غذاخوری کره، ۷٪ نیاز روزانه‌؛
یک عدد تخم مرغ بزرگ، ۶٪ نیاز روزانه‌؛
یک فنجان کدو تنبل، ۱۰٪ نیاز روزانه‌؛
یک عدد طالبی متوسط، ۴۷٪ نیاز روزانه‌؛
یک فنجان فلفل دلمه‌ای قرمز، ۹۳٪ نیاز روزانه‌؛
۹۰ گرم فیله‌ی ماهی تن، ۴۳٪ نیاز روزانه‌؛
یک فنجان انبه، ۳۶٪ نیاز روزانه‌؛

به ویتامین A را تأمین می‌کنند.

رتینول معمولی، که رایج ترین شکل ویتامین A است، فقط از منابع حیوانی تهیه می شود.

غنی ترین منابع رتینول عبارتند از:

اندام های گوشتی مانند جگر
ماهی های چرب، مانند شاه ماهی و قزل آلا (سالمون) و روغن ماهی
کره، شیر و پنیر
تخم مرغ

مواد غذایی گیاهی حاوی کاروتنوئیدها، نیز اشکال آنتی اکسیدانی ویتامین A بوده و در بدن به رتینول تبدیل می شوند.

کاروتنوئید یک رنگدانه نارنجی است که به برخی میوه ها و سبزیجات رنگ خاصی می بخشد.

منابع گیاهی سرشار از کاروتنوئیدها شامل موارد زیر هستند:

کدو حلوایی، هویج، کدو و سایر سبزیجات نارنجی رنگ
سیب زمینی شیرین
میوه های نارنجی مانند طالبی (گرمک)، پاپایا و انبه

غذاهای گیاهی غنی از بتاکاروتن عبارتند از:

کلم بروکلی، اسفناج، سبزیجات کلمی شکل و گیاهان پهن برگ تیره
کدو سبز
انواع فلفل

هرچه میوه و یا سبزی ای پررنگ تر باشد میزان بتا کاروتن آن بیشتر می باشد. منابع گیاهی حاوی بتاکاروتن بدون چربی و کلسترول هستند.

میزان مصرف توصیه شده

مقدار مصرف ویتامین A با توجه به سن و جنسیت افراد، متفاوت است.

این ماده اشکال مختلفی داشته و ویتامین موجود در مواد غذایی، اغلب معادل میزان فعالیت رتینول (RAE) محاسبه می شود.

یک RAE برابر با ۱ میکروگرم(میلی گرم) رتینول، ۱۲ میکروگرم بتاکاروتن یا ۳٫۳۳ واحد بین المللی (IU) ویتامین A است.

میزان مصرف توصیه شده ویتامین A به شرح زیر است:

تا ۶ ماه، میزان مصرف روزانه (AI) 400 میکروگرم (میلی گرم) و از ۷ تا ۱۲ ماه، ۵۰۰ میکروگرم در روز می باشد.

این مقدار ویتامین A برای نوزادان سالمی است که از شیر مادر تغذیه می کنند.

از ۱ تا ۳ سال، ۳۰۰ میکروگرم در روز
از ۴ تا ۸ سال، روزانه ۴۰۰ میکروگرم
از ۹ تا ۱۳ سال، روزانه ۶۰۰ میکروگرم
از ۱۴ سال به بعد، این میزان برای آقایان ۹۰۰ میکروگرم و برای خانم ها ۷۰۰ میلی گرم در روز است.
برای زنان ۱۹ تا ۵۰ سال، میزان مورد نیاز در دوران بارداری ۷۷۰ میکروگرم و در دوران شیردهی ۱٫۳۰۰ میکروگرم در روز می باشد.

آزمایشات آماری سازمان بهداشت و تغذیه ملی در سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ نشان داد که در آمریکا، میانگین افراد ۲ سال به بالا، روزانه ۶۰۷ میلی گرم ویتامین A مصرف می کنند.

خطرات مصرف بیش از حد یا کم ویتامین A

مصرف بیش از حد ویتامین A پیش ساخته موجود در برخی غذا ها و مکمل ها می تواند برای بدن سمی و مضر باشد.

حداکثر میزان مصرف قابل تحمل (UL) ویتامین A برای بدن، با توجه به سن افراد، متفاوت بوده و بیش از این مقدار، فرد را مسموم خواهد کرد.

میزان UL مناسب، بر طبق توصیه وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا به شرح زیر است:

حداکثر تا ۳ سال: ۶۰۰ میکروگرم در روز
۴ تا ۸ سال: ۹۰۰ میلی گرم در روز
۹ تا ۱۳ سال: ۱۷۰۰ میکروگرم در روز
۱۴ تا ۱۸ سال: ۲۸۰۰ میکروگرم در روز
۱۹ سال به بالا: ۳۰۰۰ میلی گرم در روز

مصرف بیش از حد ویتامین A می تواند برای بدن سمی و بسیار خطرناک باشد.

این مسئله می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

تغییرات پوستی مانند زردی، ترک خوردگی، خارش و افزایش حساسیت نسبت به نور خورشید
مشکلات بینایی در خردسالان و دو بینی
شکننده شدن ناخن ها
مشکلات مربوط به مو، مانند ریزش مو و چرب شدن آن ها
ضعیف شدن استخوان ها، بدن درد یا متورم شدن آن ها
استفراغ، سرگیجه، سردرد و حالت تهوع
به سختی وزن اضافه کردن و از دست دادن اشتها
بیماری های دهان و لثه
کج خلقی
خستگی، خواب آلودگی و تغییر هوشیاری
برجسته شدن سر یا نقاط نرم جمجمه در کودکان
بیماری کبد، در اثر مصرف بیش از حد زیاد این ویتامین

همچنین بخوانید: ویتامین ب ۱ - فواید، منابع غذایی، میزان مورد نیاز و عوارض جانبی آن

زنان باردار نباید بیشتر از میزان توصیه شده ویتامین A مصرف کنند، زیرا افزایش رتینول، موجب بروز ناهنجاری های مختلف در جنین خواهد شد.

رتینول به عنوان کرم ضد پیری پوست شناخته می شود، اما زنان باردار نباید از آن استفاده کنند.

بتاکاروتن و سایر کاروتنوئیدها به اندازه رتینول سمی نیستند، زیرا این مواد فقط در صورت نیاز، به این ویتامین تبدیل می شوند. بیشتر این خطرات، در اثر مصرف مکمل ها اتفاق می افتد.

افرادی که برای درمان آکنه ایزوترتینوئین یا Roaccutane مصرف می کنند، باید از خوردن مکمل های ویتامین آ خود داری کرده و مراقب باشند بیش از حد ویتامین A دریافت نکنند، زیرا این دارو از مشتقات این ویتامین می باشد.

یک رژیم غذایی سالم و متعادل باید بتواند ویتامین A کافی و مناسب بدن را بدون نیاز به مکمل ها تأمین کند.

چه کسانی در معرض خطر کمبود ویتامین A هستند؟

نوزادان نارس یکی از مستعدترین افراد در معرض کمبود ویتامین A می باشند.

کسانی که به شدت در معرض کمبود این ویتامین هستند، عبارتند از:

نوزادان نارس
نوزادان و کودکان در کشورهای در حال توسعه
زنان باردار و شیرده در کشورهای در حال توسعه
افراد مبتلا به فیبروز کیستیک

داروی کاهش وزن Orlistat که به نام های Alli و Xenical نیز شناخته می شود، باعث کاهش قدرت بدن به جذب ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین A شده و خطر کمبود آن را افزایش می دهد.

مکمل های ویتامین آ برای کسانی که در جذب مواد مغذی مشکل دارند، تجویز می گردد، اما بهتر است این نیاز از طریق مواد غذایی تامین شود.

استفاده از مکمل ها می تواند کمبود احتمالی سایر مواد مغذی، که به طور بالقوه منجر به مشکلات حاد و طولانی مدت در سلامت می شود، را بر طرف کند.

در بسیاری از کشورها کمبود ویتامین آ به مشکلی جدی تبدیل شده است.

این پدیده بیشتر در کشورهای کم‌درآمد آفریقا و جنوب شرقی آسیا و در میان کودکان خردسال و زنان باردار مشاهده می‌شود.

کمبود ویتامین A در کودکان می‌تواند منجر به اسهال کودک و سرخک شود.

تأثیر سایر مواد بر ویتامین A

ویتامین A محلول در چربی است و برای جذب بهتر، باید به همراه چربی و پروتئین مصرف شود. عدم دریافت پروتئین کافی می‌تواند منجر به کمبود ویتامین A شود.

تحقیقات نشان می‌دهند جذب، سوخت‌وساز، انتقال و استفاده‌ی بافت‌ها از این ویتامین، تا حدی تحت تأثیر عنصرِ زینک (روی) است.

در تحقیقات صورت‌گرفته بر روی حیوانات، مشخص شد کمبود زینک عوارض بدی برای سلامتی ایجاد می‌کند و می‌تواند تأثیر ویتامین A در درمان مشکلاتی مانند شب‌کوری را کاهش بدهد.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند احتمالا کمبود ویتامین D با مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین A تشدید می‌شود.

براساس این مطالعات، زمانی که میزان ویتامین D موجود در خون به پایین‌تر از ۵۰ نانومول در لیتر برسد، مصرف مکمل ویتامین A مشکلات ناشی از کمبود ویتامین D را افزایش می‌دهد.

این در حالی است که ویتامین A و ویتامین D در کنار هم، به متابولیزه کردن ویتامین‌ها کمک می‌کنند.

خواص ویتامین A برای پوست صورت

جوان سازی پوست صورت

کارشناسان زیبایی معتقدند که ویتامین A باعث افزایش رطوبت پوست صورت شده و با کاهش چین و چروک به جوان سازی پوست صورت کمک می کند.

چروک دور چشم

یک مطالعه در دانشگاه میشیگان آمریکا نشان داده که استفاده از ویتامین A به فرم رتینول می تواند باعث کاهش چین و چروک دور چشم شود.

آکنه و جوش صورت

ویتامین A دارای خواص آنتی اکسیدانی است که تولید بیش از حد سبوم در پوست صورت را کاهش داده و با پاک سازی پوست از سلول های مرده باعث درمان آکنه و جوش صورت می شود.

ویتامین A خواص ضد التهابی قوی دارد و می تواند، آکنه و جوش صورت را درمان کند.

روشن تر شدن رنگ پوست

خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین A باعث سم زدایی و پاک سازی پوست صورت شده و به روشن تر و سفید تر شدن رنگ پوست کمک می کند.

اگزما و پسوریازیس

ویتامین A به دلیل خواص ضد التهابی قوی که دارد یکی از بهترین روش ها برای درمان اگزما و پسوریازیس محسوب می شود.

خشکی لب

ویتامین A باعث رطوبت رسانی به پوست لب شده و به درمان خشکی لب ها کمک می کند.

فواید دارویی و درمانی ویتامین A برای بدن

مردان

ویتامین A یکی از ضروری ترین ویتامین ها برای تولید مثل در مردان است؛ ویتامین A به حفظ سلامت اندام های جنسی آقایان کمک کرده و با افزایش میزان اسپرم، باروری در مردان را بهبود می بخشد.

سنگ کلیه

تحقیقات نشان می دهد که اضافه کردن ویتامین A به رژیم غذایی از تشکیل سنگ های فسفات کلسیم و اگزالات کلسیم در کلیه ها و مجاری ادراری جلوگیری کرده و به درمان سنگ کلیه و سنگ مثانه کمک می کند.

کلسترول خون

متخصصان معتقدند که مصرف مقادیر کافی ویتامین A باعث کاهش کلسترول بالای خون شده و با بهبود جریان خون در رگ ها، خطر لخته شدن خون و سکته قلبی را کاهش می دهد.

رتینوئید تجویز شده و حساسیت به نور خورشید

رتینوئید تجویز شده بسیار قوی است و می تواند باعث تحریک پوست، خشکی و پوسته شدن آن شود.

اگر به تدریج به آرامی استفاده از آنها را کاهش دهید، عوارض کم می شود،بهتر است این دارو ها به تدریج و در طول زمان نسبت به پوست فرد افزایش یابد.

از آنجا که رتینوئیدها رشد سلول را تحریک می کنند، می توانند پوست را به نور خورشید حساس تر کنند. پوشاندن پوست در طول روز و استفاده از کرم های ضد آفتاب برای کاهش خطر سوختگی ضروری است.

در مورد نوع کرم های ضد آفتاب که باید استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید. بسیاری از آنها شامل رتینول می باشند.

اگر شما قبلا از یک رتینوئید استفاده کنید این نوع ضد آفتاب ممکن است پوست را بیشتر تحریک کند.

در صورت استفاده از رتینوئیدها موضعی با پزشک خود مشورت کنید مخصوصا اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید.

سطوح بالای ویتامین آ پیش ساخته ممکن است باعث نقص های زایمانی شود.

پپشگیری و کنترل کمبود ویتامین A

چهار راهکار اساسی در برنامه پیشگیری و کنترل کمبود ویتامین A عبارتند از :

آموزش تغذیه

مکمل یاری

غنی سازی مواد غذایی

کنترل بیماریهای عفونی و انگلی

*مکمل یاری:

در مناطقی مانند کشور ایران، که کمبود ویتامین A به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی مطرح است، به کلیه کودکان زیر ۶ سال هر ۶ ماه یکبار باید یک مگادوز ویتامین A داده شود.

دوز پیشنهادی ویتامین A برای کودکان ۶ تا ۱۱ ماهه ، یک کپسول ۱۰۰ هزار واحدی و برای کودکان یک تا ۵ سال یک کپسول ۲۰۰ هزار واحدی است.

نتیجه گیری

ویتامین آ دارای خواص حیاتی و مهمی در بدن است.

ویتامین A در بهبود عملکرد سلول های بینایی و همچنین بهبود سیستم ایمنی، رشد بهتر و تکامل نوزاد به هنگام جنینی موثر است.

ویتامین آ شمشیر دو لبه‌ای هست که ازدیاد و کمبود آن هر دو خطرناک است.

لذا به جای مصرف خود سرانه ویتامین A، از مواد غذایی و میوه‌های حاوی این ویتامین استفاده کنید.

منبع: مدیکال نیوز تودی – ان آی اچ – هلس لاین – وب ام دی – دکتر اکس

برای از بین بردن احساس افسردگی چه کاری انجام دهیم؟

در افسردگی غم به لایه های عمیق زندگی شما نفوذ میکند و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما بوجود می اورد. اگر احساس می کنید دچار افسردگی هستید حتما مشکلات خود را برای یک روانشناس متخصص شرح دهید، با کمک او مشکل را ریشه یابی کنید و برای عبور از چالش‌هایتان از مشاور راهکار بگیرید، برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

ارتباط با روانشناس متخصص افسردگی

توجه: مطالب بخش پزشکی و سلامت وبسایت تاروت رنگی صرفا جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد. این مطالب نباید توصیه پزشکی تلقی شده و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان کرد.

در صورت تمایل این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید: