زخم معده – علایم، علت، تشخیص، پیشگیری و درمان آن
زخم معده چیست؟
زخم معده (stomach ulcer) که با نام زخم شکمی هم شناخته می شود، زخم دردناکی است که در قسمت داخلی معده ایجاد می شود. این زخم ها نوعی از بیماری زخم گوارشی هستند و شامل جراحاتی می باشند که هم بروی معده و هم روده کوچک تاثیر می گذارند.
زخم معده زمانی ایجاد می شود که لایه ضخیمی که از معده در برابر مایعات گوارشی حفاظت می کند، نازک شود. این امر سبب سایش بافت داخلی بواسطه اسید معده شده و باعث بوجود آمدن زخم می شود.
درمان زخم معده آسان است، اما در صورت عدم درمان صحیح ممکن است بیماری شدت یابد.
عواملی که سبب ایجاد زخم معده می شوند
- عفونت از طریق باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
در مواردی نادر سندرومی که زولینگر- الیسون نام دارد، با افزایش تولید اسید در معده سبب ایجاد زخم های معده و روده می شود. این سندروم سبب ایجاد ۱% از تمامی زخم های گوارشی می شود.
علائم زخم معده
زخم معده
علایم بسیاری با زخم معده مرتبط هستند. شدت این علائم به شدت زخم بستگی دارد.
شایع ترین علامت، حس سوزش یا درد در مرکز سینه و بالای شکم می باشد. در حالتی که معده خالیست، درد شدیدتر می شود و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت به طول بیانجامد.
سایر علائم و نشانه های زخم معده عبارتند از:
- درد معده
- کاهش وزن
- اجتناب از خوردن غذا بخاطر درد
- حالت تهوع و استفراغ
- نفخ
- حس سیری زودهنگام
- رفلاکس معده
- سوزش سر دل (سوزش در قفسه سینه)
- درد در زمان خوردن، نوشیدن یا استفاده از قرص های ضد رفلاکس
- کم خونی (علائم می توانند شامل خستگی، کم آوردن نفس یا رنگ پریدگی)
- دفع مدفوع تیره
- استفراغ که خونی بوده یا شبیه پودر قهوه است
در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به زخم معده، با پزشک خود مشورت کنید. حتی در صورت ناراحتی های اندک، در صورت عدم درمان، زخم معده شدیدتر می شود. خونریزی زخم معده می تواند سبب به خطر افتادن زندگی فرد شود.
علائم زخم معده
تشخیص زخم معده
تشخیص و درمان به علائم بیماری و شدت زخم بستگی دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک معالج در کنار علائم بیماری و داروهایی که فرد مصرف می کند، به مرور سابقه پزشکی او می پردازد.
برای درمان عفونت اچ. پیلوری می توان از آزمایش خون، مدفوع یا تنفس استفاده کرد. در آزمایش تنفس، بیمار پس از نوشیدن مایعی شفاف، هوای داخل شش را در داخل یک کیسه وارد می کند، سپس کیسه مهرو موم می شود. در صورت وجود ویروس اچ. پیلوری، نمونه تنفس حاوی مقادیر بالاتر از حد نرمال کربن دی اکسید خواهد بود.
سایر روندها و آزمایشات برای تشخیص زخم معده شامل:
آزمایش باکتری هلیکوباکتر پیلوری
پزشک شما آزمایش‌هایی توصیه میکند تا مشخص شود این باکتری در بدن شما وجود دارد یا خیر. این کار با انجام آزمایش خون، مدفوع یا بازدم انجام میشود. آزمایش بازدم از همه دقیق‌تر است. آزمایش خون معمولا دقیق نیست و در حالت عادی انجام نمی‌شود.
در آزمایش بازدم، شما غذا یا نوشیدنی حاوی کربن رادیواکتیو میل میکنید. باکتری هلیکوباکتر پیلوری این مواد را در معده‌ی شما تجزیه میکند. سپس، داخل یک کیسه فوت میکنید و در کیسه را می‌بندند. اگر در بدن شما این باکتری وجود داشته باشد، در نمونه‌ی بازدم شما کربن رادیواکتیو به شکل مونواکسید کربن ظاهر خواهد شد.
اگر قبل از انجام آزمایش تشخیص باکتری، آنتی‌اسید مصرف کرده‌اید، حتما این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. بسته به نوع آزمایش، شاید لازم باشد برای مدتی مصرف دارو را قطع کنید، چرا که آنتی‌اسیدها میتوانند در نتیجه‌ی آزمایش اختلال ایجاد کنند و نتیجه نادرست به‌دست آید.
بلعیدن باریم
فرد مایعی سفید و غلیط (باریم) را می نوشد که قسمت بالایی دستگاه گوارش را پوشانده و به پزشک جهت مشاهده معده و روده کوچک توسط اشعه ایکس کمک می کند.
آندوسکوپی (EGD)
لوله ای باریک و روشن است که از داخل دهان به سمت معده و قسمت اول روده کوچک فرستاده می شود. از این آزمایش برای بررسی زخم ها، خونریزی و هرگونه بافت غیرعادی استفاده می شود.
بافت برداری از طریق آندوسکوپی
در این آزمایش قسمتی از بافت معده برای انجام آزمایشات مربوطه در آزمایشگاه تیکه برداری می شود.
درمان زخم معده
زخم معده و نحوه درمان آن
درمان زخم معده به علت آن بستگی دارد. بسیاری از رخم های معده با تجویز پزشک درمان می شوند اما در مواردی نادر، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
درمان سریعتر یک زخم حائز اهمیت است، بنابراین با پزشک خود راجع به برنامه درمانی مشورت کنید. اگر زخم شما خونریزی می کند، احتمال بستری شدن در بیمارستان و درمان از طریق آندوسکوپی و داروهای IV بالاست. همچنین ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشید.
درمان غیر جراحی
اگر زخم معده براساس باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شده، فرد نیاز درمان از طریق آنتی بیونیک و داروهایی دارد که مسدود کننده های پروتون پمپ (PPI) نامیده می شوند. PPI سبب مسدود شدن سلول هایی در معده می شود که وظیفه شان تولید اسید است.
این آنتی‌بیوتیک‌ها عبارت‌اند از:
- آموکسی سیلین (Amoxil)
- کلاریترومایسین (Biaxin)
- مترونیدازول (Flagyl)
- تینیدازول (Tindamax)
- تتراسیکلین (Tetracycline HCL)
- لووفلوکساسین (Levaquin)
مدت زمان مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها برحسب محل زندگی شما و مقاومت بدن‌تان به آنتی‌بیوتیک متفاوت است.
شما احتمالا به مدت دو هفته باید آنتی‌بیوتیک بخورید و داروهای دیگر را نیز مصرف کنید تا اسید معده‌تان کاهش یابد.
داروهایی که با آنتی‌بیوتیک مصرف خواهید کرد، بازدارنده‌ی پروتون پمپ (proton pump inhibitor) و شاید Pepto-Bismol خواهند بود.
علاوه بر این درمان، پزشک می تواند موارد درمانی زیر را توصیه کند:
- مسدود کننده پذیرنده H2 (دارویی که برای مسدود کردن تولید اسید استفاده می شود)
- استفاده نکردن از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن
- انجام آندوسکوپی
- پروبیوتیک ها (باکتری های مفیدی که می توانند نقش موثری در کشتن باکتری اچ. پیلوری داشته باشند)
- مکمل بیسموت
بازدارنده‌های پروتون پمپ (PPIها) با غیرفعال کردن قسمت‌هایی از سلول که اسید تولید می‌کنند، اسید معده را کاهش می‌دهند.
این داروها هم شامل داروهای بدون نسخه هستند هم داروهایی که تنها با نسخه‌ی پزشک تهیه می‌شوند.
از میان این داروها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- امپرازول (Prilosec)
- لانسوپرازول (Prevacid)
- رابپرازول (Aciphex)
- اس امپرازول (Nexium)
- پانتوپرازول (Protonix)
مصرف طولانی‌مدت بازدارنده‌های پروتون پمپ به‌خصوص با دُز زیاد، خطر شکستگی لگن، مچ و ستون فقرات را بالا می‌برد. از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف مکمل‌های کلسیم میتواند این خطرها را کاهش دهد یا خیر.
داروهایی که تولید اسید را متوقف می‌کنند و مسدودکننده‌های هیستامین (H-2) نیز نامیده می‌شوند، میزان اسید معده دستگاه گوارش شما را کاهش می‌دهند و بدین‌ترتیب زخم معده را بهبود می‌بخشند و روند درمان آن را سریع می‌کنند.
این داروها که هم بدون نسخه هم با نسخه قابل تهیه هستند، شامل:
- رانیتیدین (Zantac)
- فاموتیدین (Pepcid)
- سیمتیدین (Tagamet HB)
- نیزاتیدین (Axil AR)
علائم زخم معده می توانند سریعا درمان شوند. اما با وجود از بین رفتن علائم، فرد می بایست روند درمانی خود را که توسط پزشک تجویز شده به پایان برساند.
این موضوع درباره عفونت های اچ. پیلوری اهمیت بیشتری دارد، پس مطمئن شوید که تمامی باکتری ها از بین رفته باشند.
در برخی موارد پزشک ممکن است داروهایی‌ها تجویز کند که به محافظت از بافت لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک کمک کند.
از میان این داروها می‌توان به سوکرالفات (Cerafate) و میسوپروستل (Cytotec) اشاره کرد.
داروهای بدون نسخه که حاوی کلسیم کربنات هستند (Tum، Rolaid) میتوانند به درمان زخم معده کمک کنند، اما نباید آنها را به‌عنوان داروهای اصلی مصرف کنید.
همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه فلز روی (زینک) میتواند زخم معده را بهبود بخشد.
از گیاهان داروهایی که برای درمان زخم معده توصیه می‌شوند، می‌توان به زردچوبه، مصطکی، کلم و شیرین‌بیان اشاره کرد.
گرچه داروهای بدون نسخه و جایگزین میتوانند مفید واقع شوند، شواهد دال بر اثربخشی آنها اندک است.
از این رو توصیه میشود از آنها به عنوان داروی اصلی درمان زخم معده استفاده نکنید.
عوارض جانبی داروهای استفاده شده برای درمان زخم معده عبارتند از:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- درد های شکمی
اینگونه عوارض جانبی عموما موقت هستند. در صورت طولانی شدن عوارض، با پزشک خود راجع به تغییر داروهایتان مشورت کنید.
درمان از طریق جراحی
در مواردی نادر و در حالتی که زخم معده بغرنج شده باشد، نیاز به جراحی احساس می شود. این امر درباره زخم هایی صادق است که:
- برگشت پذیرند
- التیام نیافته اند
- خونریزی دارند
- در داخل معده ایجاد پارگی کرده اند
- از خارج شدن غذا از داخل معده و راه یافتن به روده کوچک جلوگیری می کنند
عمل جراحی شامل:
- خارج نمودن کامل زخم
- تکه برداری از قسمت دیگری از روده ها و اتصال آن به محل زخم
- متصل نمودن شریانی که خونریزی می کند
- قطع عصبی که به داخل معده اسید ترشح می کند، بمنظور کاهش تولید اسید
عوارض زخم معده در صورت عدم درمان
زخم های معده درمان نشده و علائمی که به آنها بی توجهی شده است در طول زمان میتوانند منجر به عوارض شدیدتری شوند که در صورت مشاهده و وجود آنها می بایست به پزشکی که زودتر باید شما را ویزیت میکرد، مراجعه کنید:
سوراخ شدن معده
سوراخ شدن معده به علت پیشرفت زخم معده و نابودی کامل سلول های جداره معده به وجود می آید و در اثر آن عفونت ایجاد میشود. نشانه اصلی زخم معده بروز درد ناگهانی در معده است.
خونریزی داخلی
زخم های معده در مواردی به شدت افزایش یافته و موجب بروز خونریزی معده در بیمار میشود.
علائم ناشی از خونریزی داخلی میتواند سرگیجه، مدفوع تیره رنگ و کاهش غلظت خون باشد.
بافت اسکاری
اسکار نوعی بافت سخت است که پس از هر گونه آسیب به پوست و اندام های مختلف تشکیل میشود و عمدتاً به همان صورت باقی میماند.
این اسکار اگر در معده به وجود آید، موجب کاهش فضای دهانه و حجم معده میشود که مشکلات بلع به وجود می آورد. از نشانه های اسکار معده، استفراغ و کاهش وزن است.
هر سه عارضه، باید جدی تلقی شود و برای مواردی نیاز به جراحی وجود دارد.
اگر علائمی که در ادامه مشاهده میکنید را تجربه کرده آید به پزشک خود حتماً اطلاع دهید:
- درد ناگهانی بسیار شدید در معده
- احساس خفگی شدید یا سرگیجه که میتواند ناشی از کاهش سطح خون باشد.
- خون در مدفوع
- سفتی در ناحیه شکمی
- درد شکمی که با راه رفتن تشدید و با نشستن بهبود پیدا میکند.
رژیم غذایی مناسب زخم معده
رژیم غذایی مناسب زخم معده
در گذشته اینگونه تصور می شد که رژیم غذایی سبب ایجاد زخم می شود. اما می دانیم که این فکر صحیح نیست.
حال می دانیم نه تنها غذایی که می خوریم سبب ایجاد یا درمان زخم معده نخواهد شد، بلکه خوردن غذای سالم و رژیم غذایی مناسب می تواند سبب بهبود کلی دستگاه گوارش شود.
درکل، داشتن رژیمی سرشار از میوه، سبزیجات و فیبر بسیار سودمند است.
این احتمال وجود دارد که برخی غذاها نقش مهمی در حذف باکتری اچ. پیلوری داشته باشند.
غذاهایی که با این ویروس مبارزه می کنند و یا سبب تقویت باکتری های مفید بدن می شوند عبارتند از:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
- برگ های سبز مانند اسفناج و کلم پیچ
- غذاهای سرشار از پروبیوتیک مانند کلم ترش، میسو (خوراک ژاپنی، مخلوطی از خمیر سویا و نمک و غلات تخمیر شده)، کامبوچا، ماست (مخصوصا ماست های حاوی لاکتوباسیل و ساچارومیس)
- سیب
- بلوبری، تمشک، توت فرنگی و شاه توت
- روغن زیتون
اگر فکر می کنید که دارای زخم معده هستید، برای داشتن یک رژیم سالم می توانید این غذاها را به لیست خود اضافه کنید.
درمان های خانگی و گیاهی برای زخم معده
آیا درمان گیاهی زخم معده امکان پذیر است ؟ علاوه بر داشتن رژیم غذایی سالم، مواردی که در ادامه آمده می توانند به کاهش تاثیرات باکتری اچ. پیلوری که مسول بسیاری از زخم های معده است، کمک کنند.
هرچند، این مکمل ها را نباید جایگزین داروی تجویز شده توسط پزشک کرد:
- پروبیوتیک ها
- عسل
- گلوتامین (منابع غذایی مربوط به گلوتامین شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم هستند)
پزشک برای ایجاد حس بیشتر التیام زخم، می تواند توصیه هایی را متذکر شود. می توانید با پزشک خود درباره این درمان های طبیعی مشورت کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر فکر می کنید که مبتلا به زخم معده شده اید، پس با پزشک خود تماس بگیرید و درباره علائم و نحوه درمان آن با یکدیگر مشورت کنید.
درمان زخم معده حائز اهمیت است، زیرا باکتری اچ. پیلوری می تواند باعث ایجاد موارد زیر گردد:
- خونریزی محل زخم که می تواند زندگی را تهدید کند
- نفوذ، حالتی است که زخم به داخل دیواره دستگاه گوارش و سایر ارگان ها مانند پانکراس نفوذ می کند.
- پارگی، حالتی که سبب ایجاد حفره ای در داخل دیواره دستگاه گوارش می شود
- مسدود شدن دستگاه گوارش بعلت ورم بافت های ملتهب
- سرطان معده، احتمال وقوع این امر در افرادی که مبتلا به عفونت اچ. پیلوری هستند در مقایسه با افراد غیر مبتلا ۶ مرتبه بیشتر است.
علائم این مشکلات در ادامه ذکر شده است. در صورت مشاهده هریک از این علائم، سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید:
- ضعف
- تنفس دشوار
- استفراغ یا مدفوع سیاه یا قرمز
- دردی ناگهانی و زننده در ناحیه شکم که برطرف نمی شود
پیشگیری از زخم معده
برای جلوگیری از شیوع باکتری که سبب زخم معده می شود، دست ها را مرتبا با آب و صابون بشویید. همچنین از تمیز بودن تمام مواد غذایی مطمئن شده و طبق زمان مورد نیاز آنها را طبخ نمایید.
برای پیشگیری از زخم هایی که بواسطه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ایجاد شده اند، استفاده از داروها را در صورت امکان متوقف کرده یا آنها را محدود کنید.
در صورت نیاز به استفاده از این داروها، طبق مقدار مشخص شده از این داروها استفاده کنید و از مصرف همزمان الکل و دارو خودداری نمایید. همیشه این داروها را با غذا و آب کافی مصرف کنید.
به طور کلی می توان موارد زیر را اشاره کرد:
اصلاح رژیم غذایی
برای جلوگیری از زخم معده، باید در رژیم غذایی خود، از میوه جات و سبزیجات تازه استفاده کنید. غذا های دارای فیبر بالا را بخورید و از مصرف فست فود ها خودداری کنید. از خوراکی های زیر برای تولید بیشتر باکتری های سالم استفاده کنید:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
- سبزیجات برگی مانند اسفناج
- خوراکی های غنی از پروبیوتیک مانند: ماست و نارگیل
- سیب
- توت فرنگی، تمشک و زخال اخته
- روغن زیتون
- عسل
عدم مصرف الکل
بهترین سند مضر بودن این ماده برای بدن ، آیه شریفه قرآن در سوره بقره است که میفرماید:
یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما
از تو درباره شراب و الکل سوال می‌کنند… بگو گناه و ضرر زیادی در آن است ولی سود هایی هم برای انسان دارد…. اما ضرر آن از سودی که می‌رساند بیشتر است.
این آیه به درستی بیان میکند که مصرف الکل باعث بروز انواع بیماری ها از جمله زخم معده میشود.
نوشیدنی های مضر را بشناسید
چای داغ و جوشیده، قهوه و نسکافه را اصلا ننوشید. همچنین از مصرف نوشیدنی های گاز دار مانند نوشابه ها به شدت خودداری کنید. اینها قاتل معده شما هستند!
از آب غافل نشوید
سعی کنید در روز ۸ لیوان آب را بنوشید. این آب سبب میشود که اسید معده تان متعادل شده و از بروز زخم معده پیشگیری میکند.
معده خود را خالی نگذارید
گرسنگی بیش از حد و خالی بودن معده، میتواند زمینه ساز زخم معده شود. سعی کنید تحت هیچ شرایطی گرسنه نمانید.
ادویه جات نخرید
از مصرف ادویه های تند و سنگین مانند: زنجبیل، میخک و خردل به شدت پرهیز کنید و غذاهای خود را تند نکنید.
شرایط روحی خود را حفظ کنید
از وارد ساختن هر گونه استرس و مشغله ذهنی به خود، دوری کنید. این نوع مشغله ها و استرس ها، میتوانند آسیب های جبران ناپذیری بر بدن شما داشته باشند.
منبع: هلس لاین
در افسردگی غم به لایه های عمیق زندگی شما نفوذ میکند و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما بوجود می اورد. اگر احساس می کنید دچار افسردگی هستید حتما مشکلات خود را برای یک روانشناس متخصص شرح دهید، با کمک او مشکل را ریشه یابی کنید و برای عبور از چالش‌هایتان از مشاور راهکار بگیرید، برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.
توجه: مطالب بخش پزشکی و سلامت وبسایت تاروت رنگی صرفا جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد. این مطالب نباید توصیه پزشکی تلقی شده و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان کرد.
