حملات پانیک یا اختلال وحشت زدگی – علت، علایم، تشخیص و درمان آن

حملات پانیک یا اختلال وحشت زدگی چیست؟

حملات پانیک (اختلال وحشت زدگی یا Panic Disorder) زمانی اتفاق می افتد که شما یک وحشت زدگی ناخواسته را مجددا تجربه می کنید.

تعریف DSM-5 از وحشت زدگی، جریان های ناگهانی از یک ترس یا ناراحتی شدید است که در چند دقیقه اوج می گیرند.

افراد مبتلا به این اختلال همیشه با ترس زندگی می کنند یا دچار وحشت زدگی می شوند.

این حس وقتی به شما دست می دهد که ترسی ناگهانی یا سخت را تجربه می کنید که علت مشخصی ندارد.

ممکن است علائم جسمی مانند افزایش ضربان قلب، مشکل در تنفس یا تعریق را هم تجربه کنید.

بیشتر افراد یک یا دوبار در زندگی حمله پانیک را تجربه می کنند. طبق گزارش انجمن روان شانسی امریکا از هر ۷۵ نفر ممکن است یک نفر حملات پانیک را تجربه کند.

این اختلال بواسطه ترس پایدار از روی دادن مجدد وحشت زدگی، حداقل یک ماه بعد از نگرانی راجع به وحشت قبلی (یا عواقب آن) مشخص می شود.

اگرچه علائم این اختلال می تواند تا حدودی وحشتناک و سخت باشد، اما می توان آنها را با درمان مدیریت کرده یا بهبود بخشید.

یافتن راه درمان، مهمترین بخش از کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

علایم حملات پانیک

علایم حملات پانیک اغلب در نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال دیده می شود.

اگر ۴ وحشت زدگی یا بیشتر را تجربه کرده اید یا با ترس وحشت زدگی بعدی زندگی می کنید، پس دچار حمله پانیک شده اید.

وحشت زدگی ها باعث ترس شدیدی می شوند که با ناگهانی بوده و اغلب هشداری ندارند.

هر حمله معمولا ۱۰-۲۰ دقیقه طول می کشد اما در مواقع شدیدتر علائم می توانند تا بیش از یک ساعت بطول بیانجامند. این تجربه برای هر کسی متفاوت است و علائم نیز معمولا باهم فرق می کنند.

علایم شایع مرتبط با حمله وحشت زدگی عبارتند از:

• افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
• تنگی نفس
• احساس خفگی
• سرگیجه
• منگی و گیجی
• حالت تهوع
• تعریق یا سرد شدن بدن
• لرزش و ارتعاش
• تغییر در حالت روانی مانند احساس از دست دادن قوه ادراک (احساس تخیل) یا زوال عقل (جدا شدن از خود واقعی)
• کرختی یا حس سوزش در دست ها و پاها
• درد قفسه سینه یا انقباض
• ترس از مردن

علائم یک حمله وحشت زده معمولا بدون دلیل خاصی اتفاق می افتند. معمولا علائم متناسب با سطح خطری نیستند که در محیط وجود دارد.

از آنجایی که این حمله ها را نمی توان پیش بینی نمود، می توانند تاثیر بسزایی بر روی عملکرد فرد داشته باشند.

ترس از حمله پانیک یا تکرار این نوع حملات، می توانند منجر به حمله بعدی شوند.

حس یک حمله پانیک چیست ؟

این سوال را از کسانی بپرسید که یک حمله واقعی را تجربه کرده اند.

علت حملات پانیک

علت حمله پانیک هنوز بدرستی مشخص نشده است. طبق تحقیقات انجام شده اختلال وحشت یا پانیک می تواند به مسایل ژنتیک مرتبط باشد.

حمله پانیک همچنین با تغییرات شگرفی که در زندگی رخ می دهد نیز در ارتباط است.

ترک تحصیل، ازدواج، یا داشتن اولین فرزند همگی تغییرات اساسی در زندگی هستند که باعث ایجاد استرس و در نتیجه توسعه حمله پانیک شوند.

همه‌ی این موارد در نهایت باعث به وجود آمدن این علائم اختلال پانیک می‌شوند:

۱. نگرانی‌ پیش نگرانه

به جای اینکه احساس آرامش کنید و خودتان باشید، بین حمله‌های پانیک نگران و عصبی هستید.

این نگرانی ریشه در ترس از حملات بعدی دارد. این «ترس از ترس» اغلب اوقات در شما وجود دارد و می‌تواند واقعا ناتوان‌کننده باشد.

۲. خودداری از حضور در بعضی مکان ها

از حضور در موقعیت‌ها یا محیط‌های خاص خودداری می‌کنید. به این دلیل که آن موقعیت قبلا باعث حمله‌ی پانیک در شما شده است یا شاید از حضور در مکان‌هایی که در صورت رخ دادن حمله در آنها امکان فرار یا دریافت کمک وجود نداشته باشد، خودداری کنید.

خودداری فوبیایی در بیشترین حد خود تبدیل به آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های شلوغ می‌شود.

حملات پانیک همچنین می‌توانند بر اثر بیماری یا عارضه‌ای فیزیکی رخ بدهند.

اگر از نشانه‌های پانیک رنج می‌برید باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا از نظر موارد زیر بررسی شوید:

• پایین افتادگی دریچه‌ی میترال (مشکل قلبی کوچکی است که بر اثر درست بسته نشدن یکی از دریچه‌های قلب رخ می‌دهد).
  پرکاری تیروئید.
  هیپوگلیسمی (قند خون پایین).
  مصرف مواد محرک (آمفتامین‌ها، کافئین و کوکائین).
  قطع کردن مصرف یک دارو.

تشخیص حملات پانیک

اگر علائم یک حمله پانیک را تجربه کرده اید، ممکن است بدنبال درمان پزشکی باشید. بیشتر افرادی که برای بار نخست این حمله را تجربه کرده اند، معتقدند که دچار حمله قلبی شده اند.

اگر علائم زیر را دارید ممکن است دچار اختلال پانیک باشید:

• تجربه‌ی حملات مکرر و ناگهانی پانیک که به موقعیت خاصی بستگی ندارند.
• نگرانی زیاد در مورد حمله‌های پانیک دیگر.
• رفتارتان به خاطر حمله‌های پانیک تغییر کرده‌ است، مثلا از رفتن به جاهایی که قبلا در آنها دچار حمله‌ی پانیک شده‌اید، خودداری می‌کنید.

در مراکز پزشکی، پزشک برای پی بردن به اینکه آیا علائم شما ناشی از یک حمله قلبی است یا خیر، آزمایشات مختلفی را انجام خواهد داد.

می توان از آزمایش خون برای پی بردن به وضعیت های دیگری که باعث علائم مشابه می شوند، استفاده کرد یا برای بررسی عملکرد قلب از اکو استفاده کرد. اگر در علایمتان هیچ چیز ضروری مشاهده نشود، متخصص شما را نزد روانپزشک می فرستد.

پزشک ممکن است برای اطمینان از سلامت روان، آزمایشی انجام دهد و درباره علائمتان از شما سوالاتی بپرسد. قبل از تشخیص حمله پانیک توسط پزشک، تمامی اختلالات پزشکی حذف خواهند شد.

درمان حملات پانیک

در درمان حملات پانیک، تمرکز بر روی کاهش یا حذف علائم است. این امر با درمان از طریق متخصصان حاذق و در برخی موارد دارو انجام می پذیرد.

درمان در کل شامل درمان رفتار شناختی (CBT) است. در این نوع درمان به شما نحوه تغییر افکار و کارها به گونه ای به شما آموخته می شود که بتوانید حملات خود را درک نموده و ترس خود را کنترل کنید.

رفتار آگاهانه

روش رفتار آگاهانه مؤثر‌ترین روش درمان حمله‌های پانیک، اختلال پانیک و آگورافوبیاست.

روش درمانی رفتار آگاهانه بر فکر کردن به الگوها و رفتارهایی که محرک حمله‌ی پانیک هستند تمرکز دارد. این روش به شما کمک می‌کند واقع‌بینانه‌تر به ترس‌هایتان نگاه کنید.

مثلا اگر در حال رانندگی دچار حمله‌ی پانیک شوید بدترین اتفاقی که ممکن است بیفتد چیست؟

شاید مجبور شوید کنار بزنید و مدتی توقف کنید، اما احتمال اینکه تصادف کنید یا دچار حمله‌ی قلبی شوید بسیار کم است.

وقتی متوجه شوید که هیچ چیز هولناکی قرار نیست رخ بدهد، تجربه‌ی یک حمله‌ی پانیک دیگر به اندازه‌ی قبل وحشتناک نیست.

افشا

در این روش درمانی شما در یک محیط امن و کنترل‌شده در معرض حالات فیزیکی پانیک قرار می‌گیرید.

این روش به شما کمک می‌کند راه‌های بهتری برای کنار آمدن با حملات پیدا کنید.

شاید از شما خواسته شود که نفس‌نفس بزنید، سرتان را از طرفی به طرف دیگر بچرخانید یا نفس‌تان را نگه دارید.

این تمرینات مختلف باعث شبیه‌سازی احساساتی مانند حالت پانیک می‌شوند.

با هر بار تکرار این وضعیت، ترس شما از این حالات بدنی کمتر می‌شود و بهتر می‌توانید حملات پانیک‌ را کنترل کنید.

اگر دچار آگروفوبیا هستید قرار گرفتن در معرض موقعیت‌هایی که از آنها می‌ترسید هم بخشی از درمان است.

در روش درمانی افشا برای فوبیاهای خاص، شما آن‌قدر با موقعیتی که از آن می‌ترسید روبه‌رو می‌شوید تا آن ترس به تدریج از بین برود.

طی این تجربه شما متوجه می‌شوید که این موقعیت صدمه‌ای به شما نمی‌زند و کنترل احساسات شما در دست خودتان است.

درمان دارویی

داروهای استفاده شده برای درمان این بیماری شامل مهارکننده های بازدارنده سروتونین (SSRI) می باشند که دسته ای از داروهای ضد افسردگی هستند.

SSRIهای تجویز شده برای اختلال وحشت عبارتند از:

• فلوکستین
• پاروکستین
• سرترالین

سایر داروهایی که گاهی برای درمان این اختلال استفاده می شوند عبارتند از:

• مهارکننده های بازدارنده سروتونین-نورپینپرین (SNRI)، دسته ای دیگر از داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد تشنج
• بنزودیزپین ( که اغلب بعنوان مسکن استفاده می شود)، شامل دیازپام یا کلونازپام
• مهارکننده های اکسیداس مونوآمید (MAOI)، دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی که بخاطر عوارض جانبی کم اما جدی ای که دارند، بیشتر استفاده می شوند.

علاوه بر این درمان ها، مراحل دیگری نیز وجود دارند که می توانید برای کاهش علائم خود در خانه آنها را انجام دهید.

این مراحل عبارتند از:

• حفظ یک برنامه منظم
• ورزش منظم
• داشتن خواب کافی
• پرهیز در استفاده از محرک هایی مانند کافئین

درمان بدون دارو

مثبت باشید

اگر فوراً خودتان را سرگرم نکنید و حواستان را پرت نکنید حمله‌ی پانیک می‌تواند غیرقابل کنترل و بدتر شود.

سرگرم کردن خودتان یک راه تضمینی برای غلبه بر حمله‌ی پانیک است.

وقتی متوجه شدید حمله‌ی پانیک در شرف وقوع است فوراً کاری برای انجام دادن پیدا کنید یا به چیز‌هایی فکر کنید که ذهنتان را به سمتی کاملاً متفاوت بکشد.

نگرش درست می‌تواند به شما کمک کند با حمله‌ی پانیک مبارزه کنید. اگر ذاتاً آدم منفی باشید نه تنها بیشتر دچار حملات پانیک خواهید شد بلکه غلبه بر آن‌ها نیز همیشه برایتان دشوار خواهد بود.

حمله‌ی پانیک می‌تواند وحشتناک باشد، اما درست مانند هر چیز دیگری در زندگی، واکنشی که نشان می‌دهید مهم است.

اگر به حمله‌ی پانیک، واکنش مثبت نشان بدهید و نگاهتان را درست کنید، خواهید توانست خیلی راحت‌تر از گذشته بر آن غلبه کنید. حالا چطور مثبت باشید؟!

به خودتان بگویید که اینجا شما رئیس هستید! این شمایید که کنترل را در دست دارید نه اضطرابتان.

غلبه بر این شرایط در دستان شماست و این شمایید که تصمیم می‌گیرید چه احساسی داشته باشید. افکار منفی را دور بیندازید و نگاهتان را اصلاح کنید. یادتان باشد که اضطراب شما نسبت به شما برتری ندارد.

فکر کنید حمله‌ی پانیک مانند یک کابوس است

کابوس‌های شبانه ترسناک هستند و حملات پانیک نیز همین‌طورند، اما یادتان باشد که هر دو نهایتاً پایان می‌یابند. آن‌ها واقعیت دارند و خیالاتی زائیده‌ی ذهنتان هستند.

یادتان باشد که شما حق انتخاب دارید

گاهی ما در مقابله با شرایطی که دران قرار داریم دست به هیچ اقدامی نمی‌زنیم و همین باعث تشدید یک حمله‌ی پانیک می‌شود.

در یک مهمانی هستیم و حمله‌ی پانیک شروع می‌شود، تصمیم می‌گیریم همان‌جا و در همان شرایط باقی بمانیم، چون نمی‌خواهیم ضعیف یا ناخوش جلوه کنیم.

اگر در یک جمع مشغول غذا خوردن هستیم و دچار حمله می‌شویم، به اجبار به غذا خوردن ادامه می‌دهیم و لقمه‌ها را فرو می‌بریم با وجود اینکه احساس ناخوشایندی داریم، صرفاً به این دلیل که نمی‌خواهیم مثل بقیه نباشیم یا کسی چیزی بفهمد.

یادتان باشد که شما حق دارید تا خودتان را از شرایطی که عامل اضطراب شماست خارج کنید.

اگر احساس خوبی ندارید و نیاز دارید فضا را ترک کنید، حتماً این کار را بکنید و برای خودتان بهانه نتراشید.

لازم نیست بابت دور شدن از بقیه توضیحی ارائه بدهید. اگر نیاز دارید بیرون بروید تا آرام شوید این کار را بکنید. این زندگی و سلامت شماست و کنترل آن نیز به دست شماست.

خودتان را در یک کتاب غرق کنید

خودتان را غرق مطالعه‌ی کتاب مورد علاقه‌تان بکنید و وارد دنیایی شوید که فانتزی شماست و ذهنتان را از پیرامون‌تان دور کنید.

برای خودتان یک سرگرمی پیدا کنید

اگر فوراً خودتان را سرگرم نکنید و حواستان را پرت نکنید حمله‌ی پانیک می‌تواند غیرقابل کنترل و بدتر شود.

سرگرم کردن خودتان یک راه تضمینی برای غلبه بر حمله‌ی پانیک است.

وقتی متوجه شدید حمله‌ی پانیک در شرف وقوع است فوراً کاری برای انجام دادن پیدا کنید یا به چیز‌هایی فکر کنید که ذهنتان را به سمتی کاملاً متفاوت بکشد. با یک دوست تماس بگیرید، پول‌هایتان را بشمارید یا اتاقتان را تمیز و مرتب کنید.

هر چه بهتر بتوانید خودتان را سرگرم و مشغول کنید، راحت‌تر خواهید توانست این حملات را شکست دهید

یک راه واقعاً ساده برای سرکوب کردن قدرت حمله‌ی پانیک این است که یک اسم خنده دار برایش پیدا کنید. مثلاً بگویید: خنگول جان! تو دیگه نمی‌تونی بیای، چون قبلاً بهت گفتن که دوستت ندارن و نمی‌خوام دور و بر من پیدات بشه!

یادتان باشد که این نیز می‌گذرد

بعضی از آدم‌ها اصلاً با نگرانی و اضطراب متولد می‌شوند؛ اگر بیمار شوند نگران این هستند که مبادا باقی عمر خود را بیمار بمانند.

هر چیزی می‌گذرد، دل‌شکستگی بعد از جدایی و شکست عشقی بالاخره می‌گذرد، آنفلوانزا با تمام آن حس و حال بدی که دارد نهایتاً می‌گذرد و حمله‌ی پانیک نیز همین‌طور است.

به خودتان یادآوری کنید که حمله‌ی پانیک هم مانند هر چیز دیگری خواهد گذشت. گاهی شاید کمی بیشتر طول بکشد، اما همین‌طور نخواهد ماند.

حمله‌ی پانیک واقعی نیست!

خیلی از ما به اشتباه فکر می‌کنیم اضطراب واقعیت دارد در صورتی که حقیقت چیز دیگری است!

اضطراب وجود ندارد و همه چیز به تفسیر و تعبیر ما از حوادث برمی‌گردد.

اگر همسر شما سر ساعت همیشگی به منزل نرسید، این تفسیر و نگاه شماست که معلوم می‌کند چه واکنشی نشان دهید؛ آیا دارد به شما خیانت می‌کند؟ آیا مشکلی برایش پیش آمده؟ آیا با دوستانش مشغول خوش‌گذرانی است؟

حمله‌ی پانیک نیز همین‌طور است؛ ما می‌توانیم تصور کنیم واقعی است و حالمان خوب نیست یا اینکه آن را جدی نگیریم و صرفاً واکنش شدید بدنمان نسبت به خطر تلقی کنیم.

وقتی دچار حمله‌ی پانیک می‌شوید معمولاً به خودتان چه می‌گویید؟

بیشتر ما می‌گوییم: دارم می‌میرم! این یک واکنش طبیعی است، اما واقعاً واکنش بدی است.

در عوض سعی کنید حمله‌ی پانیک خود را به چالش بکشید: این بار نمی‌توانی شکستم بدهی! یا: من از تو قوی‌ترم! زبانی که از آن استفاده می‌کنید می‌تواند تعیین کند در مورد شرایط خود چه احساسی داشته باشید.

کلام خود را تغییر دهید تا بتوانید رویکرد بهتری نسبت به حمله داشته باشید. احساس کنید تحت کنترل خودتان هستید نه اضطرابتان.

کار‌هایی بکنید که شما را می ترسانند

حرف آخر اینکه باید یادتان باشد بیشتر ما نسبت به چیز‌های غیرمنطقی مضطرب می‌شویم.

در میان جمع احساس وحشت می‌کنیم یا اگر در شهری گم شویم دچار هراس می‌شویم، اما این موقعیت‌ها خطرناک یا کُشنده نیستند.

سعی کنید تدریجاً خودتان را در شرایطی که باعث ترس و وحشتتان می‌شوند قرار دهید تا مغزتان به آن‌ها عادت کند و دیگر دچار وحشت و حمله‌ی پانیک نشوید.

درمان با طب سنتی

چای سبز

۲ قطره برگ چای سبز را به حدود ۱ فنجان آب داغ اضافه کنید. پس از پوشش فنجان، اجازه دهید به مدت ۵ دقیقه بماند. صافش کنید و کمی عسل و آب لیمو اضافه کنید. این چای را ۲ تا ۳ بار در روز ۱۵ بنوشید.

رازیانه

رازیانه دارای خواص دیورتیک، ضد درد و ضد اسپاسمودی است. هیچ تاثیر ثانویه ندارد. شما می توانید چای رازیانه را برای رفع علائم حمله پانیک بنوشبد. یا بوی روغن اسانس رازیانه، اثرش را اعصاب شما تحمیل می کند و به شما کمک می کند تا آرام شوید.

روغن شاهدانه

استفاده درمانی از روغن شاهدانه بسیار ارزشمند است. مصرف حداقل دوز این داروی طبیعی موجب خواب خوب شبانه خواهد شد.

شاهدانه خواص آرامبخشی دارد. اما توصیه نمی شود که از ماری جوانا استفاده کنید. شما هنوز هم باید با پزشک خود برای دوز مناسب صحبت کنید.

شیر بادام

۱۰-۱۲ بادام را در آب خیس کنید و جازه دهید یک شب بماند و صبح روز بعد له کنید. یک لیوان شیر گاو را به جوش آورده و خمیر بادام را اضافه کنید.

۱۰ دقیقه بماند و سپس ۱ قاشق چای خوری عسل را قبل از خوردن اضافه کنید و بخوابید این روند را تا آنجا که می خواهید انجام دهید.

پیشگیری از حملات پانیک

نمی توان از حمله پانیک جلوگیری کرد. می توانید با پرهیز از الکل و محرک هایی مانند کافئین و مواد ممنوعه، به کاهش علائم خود کمک کنید.

همچنین توجه به این نکته مهم است که آیا پس از یک واقعه اضطراب آور در زندگی، علایم اضطراب را نیز تجربه می کنید یا خیر.

اگر از اتفاقی که تجربه کرده اید یا برایتان پیش آمده ناراحت شده اید، وضعیت را برای پزشک خود توضیح دهید.

اقداماتی که می‌توانید برای جلوگیری از حملات پانیک انجام بدهید:

دائم در حال حرکت باشید. بیش از یک ساعت یک جا ننشینید؛

آرام و عمیق نفس کشیدن را یاد بگیرید و نفس‌تان را حبس نکنید؛

نزدیک خانواده یا دوستان بمانید؛

تمرینات ریلکسیشن را بخشی از برنامه‌ی روزانه‌تان کنید؛

مصرف الکل، کافئین و نیکوتین را کم کنید؛

به اندازه‌ی نیاز بدن‌تان بخوابید و استراحت کنید؛

با مطالعه‌ی مطالب مرتبط، اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.

نتیجه گیری

حملات پانیک اغلب وضعیتی مزمن (بلند مدت) است که درمان آن دشوار است. برخی از افراد مبتلا به این اختلال بخوبی به درمان ها پاسخ نمی دهند.

افراد دیگر ممکن است دوره هایی عاری از علائم و دوره هایی با علائم شدت گرفته را تجربه کنند. بیشتر افراد مبتلا به این اختلال، بهبود برخی علایم را پس از درمان تجربه می کنند.

منبع: هلس لاین – دکتر اکس