سکته مغزی و هر آنچه که باید درباره آن بدانید!

سکته مغزی و هر آنچه باید درباره آن بدانید !

سکته مغزی (Stroke) نوعی حمله مغزی بوده و زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز متوقف شود. سکته مغزی وضعیتی کاملا اورژانسی بوده و به بررسی و مراقبت فوری نیاز دارد.

این بیماری، پنجمین علت مرگ و میر در آمریکا بوده و تقریبا هر سال ۸۰۰۰۰۰ نفر و در هر ۴۰ ثانیه یک نفر به آن دچار می شود.

در این مطلب از وبسایت تاروت رنگی، ابتدا یک توضیح کلی درباره سکته مغزی، علائم، تشخیص و درمان آن داده شده و سپس به صورت تخصصی به انواع مختلف سکته مغزی و توضیحات آن می پردازیم.

پس با ما همراه شوید.

نکات کلیدی درباره سکته مغزی

• سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که مغز اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکرده و در نتیجه سلول های آن می میرند.
• برای جلوگیری از آسیب دیدگی شدید مغز، سکته مغزی باید به سرعت تشخیص داده شده و درمان شود.
• روش درمانی به نوع سکته بستگی دارد.
• موثرترین راه برای جلوگیری از این اتفاق این است که فرد شیوه زندگی سالمی داشته و بیماری هایی را که ممکن است باعث بروز سکته شوند را درمان کند.

سکته مغزی چیست ؟

سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به ناحیه ای از مغز قطع شود، در این هنگام اکسیژن به سلول های مغزی نرسیده و منجر به مرگ این سلول ها می شود.

به گفته انجمن سکته مغزی آمریکا، این بیماری دومین علت مرگ و میر در جهان است.

اغلب سکته های مغزی ناشی از لخته شدن خون، ایجاد پلاک یا ترکیبی از این دو مورد هستند و به عنوان سکته مغزی ایسکمیک شناخته می شوند.

حدود ۸۷ درصد از همه سکته های مغزی سکته ایسکمیک هستند.

نوع دیگری از سکته مغزی به نام سکته مغزی هموراژیک وجود دارد که با ضعیف و پاره شدن رگ در مغز یا در اطراف مغز رخ می دهد.

به گفته انجمن قلب آمریکا (AHA)، خطر ابتلا به سکته مغزی و آمار مرگ و میر، در افراد سیاه پوست (آفریقایی- آمریکایی تبارها)، دو برابر سفید پوستان است.

علل سکته مغزی

سکته های مغزی مختلف، علل متفاوتی نیز دارند. با این حال، وجود هر یک از عوامل زیر، خطر سکته را افزایش خواهد داد:

• اضافه وزن بالا
• افراد بالای ۵۵ سال
• داشتن سابقه خانوادگی یا شخصی
• عدم فعالیت
• تمایل به مصرف الکل، سیگار، مواد مخدر و روان گردان

سکته مغزی ایسکمیک

این نوع سکته مغزی زمانی رخ می دهد که شریان هایی که خون را به مغز می رسانند، باریک و یا مسدود شده و باعث بروز ایسکمی (کم خونی موضعی) می شوند.

ایسکمی، رسیدن جریان خون به مغز را به شدت کاهش داده و باعث آسیب به سلول های مغزی خواهد شد.

انسداد عروق، اغلب به علت لخته شدن خون، در شریان های اصلی یا عروقی که به رگ های باریک مغز متصل هستند، اتفاق می افتد.

جمع شدن رسوبات چربی به نام پلاک نیز، در داخل شریان ها، باعث ایجاد لخته و بروز سکته خواهد شد.

سکته مغزی هموراژیک

سکته های هموراژیک زمانی ایجاد می شوند که عروق خونی مغز، به طور ناگهانی پاره شده و خونریزی کنند.

خونریزی، باعث فشار به مغز و آسیب به آن شده و رسیدن خون مورد نیاز به بافت ها را کاهش می دهد.

پاره شدن رگ ها ممکن است باعث خونریزی در مغز، نزدیک بافت مغز یا فضا بین مغز و جمجمه شود.

این اختلالات می تواند ناشی از شرایطی مانند فشار خون بالا، ضربه عاطفی، داروهای رقیق کننده خون و آنوریسم (ضعیف شدن دیواره عروق خونی) باشد.

خونریزی داخل مغزی شایع ترین نوع سکته مغزی هموراژیک بوده و هنگامی رخ می دهد که بافت مغز پس از پاره شدن یک شریان، غرق خون شود.

خونریزی ساب آراکنوئید (زیرعنکبوتیه) نوع دیگری از این سکته بوده و کمتر رایج می باشد. در این حالت، بین مغز و بافت پوششی و نازک آن، خونریزی رخ خواهد داد.

حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

حمله ایسکمیک گذرا با انواع سکته های ذکر شده فوق تفاوت دارد، زیرا فقط رسیدن جریان خون به مغز مختل می شود.

TIA ها شبیه به سکته مغزی ایسکمیک هستند که اغلب به علت لخته شدن خون و یا موارد دیگر ایجاد می شود.

حتی اگر انسداد شریان ها یا بروز علائم موقت باشند، TIAها باید به عنوان یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته شوند، زیرا شدت یافتن این علائم، موجب بروز سکته مغزی شده یا نشان دهنده گرفتگی یکی از شریان های اصلی قلب است.

با توجه به اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیش از یک سوم افرادی که TIA را تجربه می کنند، در صورت عدم درمان، در یک سال آینده، به سکته مغزی شدیدی دچار خواهند شد.

حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از این افراد نیز، طی ۳ ماه آینده، بعد از TIA سکته خواهند کرد.

علائم سکته مغزی

علائم سکته مغزی، اغلب بدون هیچ هشدار یا نشانه ای ظاهر می شوند.

علائم اصلی سکته مغزی عبارتند از:

• سردرگمی و آشفتگی، شامل مشکل در تکلم و ادراک
• سردرد، که احتمالا با هوشیاری و یا استفراغ همراه است.
• بی حسی یا ناتوانی در حرکت دادن قسمت هایی از صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
• مشکل در راه رفتن، مخصوصا به علت سرگیجه و عدم هماهنگی در بدن

سکته مغزی می تواند باعث بروز مشکلات جسمانی و اختلالات زیادی شود که بسته به زمان تشخیص و نحوه درمان، موقت یا دائمی خواهند بود.

علاوه بر اختلالات و مشکلات جسمانی، بعد از سکته، موارد زیر نیز ممکن است بروز پیدا کند:

• ناتوانی در کنترل مثانه یا روده
• افسردگی
• درد گرفتن دست یا پا که به هنگام حرکت یا تغییر حرارت بدن، بدتر خواهند شد.
• احساس فلج یا ضعف در یک یا هر دو طرف بدن
• مشکل در کنترل یا بیان احساسات

بهتر است بدانید علائم و شدت آن ها، در هر فرد، متفاوت است.

F.A.S.T.، راهی برای به خاطر سپردن علائم سکته مغزی و شناسایی به موقع آن هاست، که مخفف موارد زیر می باشد:

• کج شدن یا بی حالی صورت: آیا ممکن است در صورت لبخند زدن، چهره او بی حال یا لب هایش کج شود؟
• ضعف عضلانی: در صورتی که فرد تلاش کند تا هر دو دست خود را بالا ببرد، آیا یک دست پایین می افتد؟
• مشکل در تکلم: اگر فرد سعی کند یک عبارت ساده را تکرار کند، آیا سخنانش نادرست، عجیب یا بریده بریده است؟
• زمان تماس با ۱۱۵: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده، حتما با اورژانس تماس بگیرید.

در صورت بروز سکته مغزی، هر چه فرد زودتر تحت درمان قرار بگیرد، میزان بهبودی بیشتر بوده و احتمال آسیب یا مرگ کمتر خواهد بود.

تشخیص بیماری

سکته مغزی، به صورت ناگهانی و قبل از این که فرد، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کند، اتفاق خواهد افتاد.

بهترین زمان برای تشخیص سکته مغزی و درمان آن، حداکثر تا سه ساعت بعد از بروز اولین علائم است.

برای تعیین نوع سکته مغزی، آزمایشات مختلفی وجود دارد که عبارتند از:

معاینه فیزیکی:

بعد از پرسیدن علائم و سابقه پزشکی بیمار، متخصص ممکن است فشار خون را کنترل کرده و شریان های کاروتید در گردن و عروق خونی پشت چشم را، برای بررسی نشانه های لخته شدن خون، معاینه کند.

آزمایش خون:

پزشک ممکن است برای بررسی علت لخته، مواد شیمیایی موجود در خون و یا عفونت، آزمایش خون تجویز کند.

سی تی اسکن:

با استفاده از اشعه ایکس، پزشک می تواند خونریزی، سکته مغزی، تومور و سایر بیماری های مغزی را تشخیص دهد.

ام آر آی:

امواج رادیویی و مغناطیسی می توانند برای تشخیص بافت آسیب دیده مغز استفاده شوند.

سونوگرافی کاروتید:

سونوگرافی برای بررسی جریان خون موجود در شریان های کاروتید و وجود لخته های خونی و پلاک ها استفاده می گردد.

آنژیوگرافی مغزی:

بعد از تزریق رنگ های مخصوصی به رگ های خونی مغزی، می توان آن ها را با استفاده از اشعه X، به طور کامل مورد بررسی قرار داد.

اکوکاردیوگرام:

به منظور بررسی منشا لخته های خونی که به مغز رسیده و منجر به سکته می شوند، می توان از این طریق، قلب را به طور کامل معاینه کرد.

بهتر است بدانید تنها از طریق اسکن مغز می توان با اطمینان گفت که فرد، به سکته مغزی دچار شده است.

درمان سکته مغزی

از آن جایی که سکته های مغزی ایسکمیک و هموراژیک علل مختلفی دارند، نحوه درمان شان نیز متفاوت خواهد بود.

تشخیص سریع نوع سکته مغزی، نه تنها امری بسیار مهم، برای کاهش آسیب به مغز است، بلکه انتخاب درمان مناسب نیز بسیار تاثیر گذار خواهد بود، زیرا روش درمانی که برای یک نوع سکته مغزی مفید می باشد، ممکن است برای نوع دیگر، بسیار خطرناک باشد.

سکته مغزی ایسکمیک

سکته مغزی ایسکمیک در اثر گرفتگی یا انقباض عروق مغزی رخ داده و خون رسانی به مغز را با مشکل مواجه می کند.

در این حالت، درمان با تجویز داروهایی شروع می شود که لخته های خون را از بین برده و از تشکیل مجدد آن ها، جلوگیری می کنند.

آسپرین نوعی فعال کننده بافتی پلاسمینوژن تزریقی (TPA) است که لخته خون را رقیق می کند.

بهتر است بدانید TPA ها باید تا حداکثر ۴٫۵ ساعت بعد از بروز اولین علائم سکته تزریق شوند.

روش های درمانی اورژانسی شامل تزریق مستقیم TPA به عروق مغز یا از استفاده از کاتتر مخصوص برای برداشتن لخته است.

روشی دیگری نیز وجود دارد که می تواند خطر سکته مغزی خفیف به دلیل نرسیدن خون به مغز یا TIA را کاهش دهد.

آندارترکتومی کاروتید (پلاک برداری شریانی) نوعی جراحی باز است که در آن، پلاک های مسدود کننده عروق خونی برداشته می شوند.

همچنین، در جراحی آنژیوپلاستی، بالون کوچکی، از طریق کاتتر، وارد شریان اصلی شده و با قرار دادن لوله ی مشبکی به نام استنت، گرفتگی رگ را از بین برده و از بسته شدن مجدد آن جلوگیری می کند.

 سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک، به علت خونریزی در مغز اتفاق افتاده و در درمان آن، باید با کنترل خونریزی، فشار وارد شده بر مغز را کاهش داد.

این نوع سکته با استفاده از داروهایی درمان می شود که بتوانند فشار بر مغز را کم کرده و با کنترل فشار خون، از تشنج و انقباض ناگهانی عروق خونی جلوگیری کنند.

اگر فردی، از داروهای ضد انعقاد خون، مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل، استفاده می کند، باید برای جبران خون از دست رفته، دارو خون ساز مصرف کند.

جراحی می تواند هر گونه مشکل در عروق خونی که باعث بروز سکته مغزی شده است را از بین ببرد.

جراحان می توانند با قرار دادن بست هایی در پایه آنوریسم یا پر کردن آن ها با کویل (فنر) های جداشدنی، خون ریزی را متوقف کرده و از پارگی عروق جلوگیری کنند.

اگر خونریزی، ناشی از ناهنجاری های عروقی (AVM) باشد که خیلی بزرگ نبوده و در عمق مغز قرار ندارند، عمل جراحی می تواند آن ها را از بین ببرد.

AVM ها، رابط های کلاف مانندی بین شریان ها و رگ ها هستند که  نسبت به عروق معمولی، ضعیف تر بوده و راحت تر آسیب می بینند.

پیشگیری از سکته مغزی

بهترین راه برای جلوگیری از سکته مغزی، شناختن علل اساسی است. این کار، با تغییر شیوه هایی از زندگی امکان پذیر خواهد بود که عبارتند از:

• پیروی از رژیم غذایی سالم (مصرف غذاهای سالم)
• حفظ وزن سالم
• ورزش مداوم
• عدم مصرف تنباکو
• اجتناب از مصرف الکل

منظور از رژیم غذایی سالم، مصرف مواد غذایی مانند میوه ها، سبزیجات، غلات، آجیل، دانه های خوراکی و حبوبات است. همچنین، کاهش یا عدم مصرف گوشت قرمز یا فرآوری شده و کنترل میزان کلسترول و چربی اشباع نیز بسیار ضروری خواهد بود.

برای داشتن فشار خون نرمال، بهتر است میزان نمک مصرفی در غذا را کنترل کنید.

سایر اقداماتی که می تواند خطر سکته مغزی را کاهش دهد، شامل موارد زیر است:

• کنترل فشار خون و دیابت
• درمان وقفه تنفسی در خواب

علاوه بر این مسائل، پزشک می تواند از طریق تجویز داروهای ضد انعقادی، به کاهش خطر سکته مغزی ایسکمیک کمک کند.

همچنین، با کمک جراحی شریانی و انواع دیگر عمل ها، می توان خطر سکته مغزی مکرر را کاهش داد.

انواع سکته مغزی

سه نوع سکته مغزی وجود دارد:

سکته ایسکمیک:

این بیماری، شایع ترین نوع سکته مغزی بوده و لخته شدن خون، مانع رسیدن خون و اکسیژن کافی، به مغز می شود.

سکته هموراژیک:

این اتفاق زمانی رخ می دهد که یکی از عروق خونی ضعیف، به علت آنوریسم یا ناهنجاری های شریانی (AVM) پاره شود.

حملات ایسکمیک گذرا (TIAs):

این حالت، که به عنوان سکته خفیف نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به بخشی از مغز نرسیده و بعد از مدت کوتاهی، با رفع این مشکل، علائم متوقف شود.

سکته مغزی ایسکمیک

علت

وجود توده چربی یا پلاک در رگ های خونی می تواند باعث جلوگیری از رسیدن خون به مغز و در نتیجه سکته مغزی شود.

سکته مغزی ایسکمیک به علت تصلب شرایین اتفاق می افتد. تصلب شرایین یا آترواسکلروز به وضعیتی گفته می شود که در رگ های خونی بدن رسوبات چربی یا پلاک تشکیل می شود.

هنگامی که تعداد زیادی پلاک در یک نقطه جمع شود می تواند باعث انسداد رگ و قطع جریان خون به اندام های حیاتی بدن شود.

گاهی اوقات ممکن است یک لخته خون از طریق رگ های خونی حرکت کرده و به یک پلاک متصل شده و باعث ایجاد انسداد در رگ شود.

در گردن شریان هایی به نام سرخرگ های کاروتید وجود دارد که خون را به مغز می رسانند. اگر یکی از شریان های کاروتید با پلاک مسدود شود، می تواند منجر به سکته شود.

بیماری عروق کاروتید که به وضعیتی گفته می شود که در آن شریان های کاروتید حاوی توده پلاک هستند از عوامل مهم خطر سکته مغزی است.

آترواسکلروز یا تصلب شرایین ممکن است در دیگر شریان ها از جمله شریان های منتهی به قلب رخ دهد. به این شریان ها سرخ رگ های کرونری می گویند. اگر در این شریان ها انسداد رخ دهد، ممکن است به حمله قلبی منجر شود.

آترواسکلروز هیچ نشانه ای ندارد. بنابراین بسیاری از مردم تا زمانی که دچار سکته مغزی یا حمله قلبی نشوند از وجود آن در بدن خود مطلع نخواهند شد.

دلیل

دلیل اصلی این نوع سکته و بیماری عروق کاروتید مشابه هستند. این عوامل عبارتند از:

فشار خون بالا:

فشار خون بالا علت اصلی سکته مغزی است.

دیابت:

افراد مبتلا به دیابت چهار برابر بیشتر احتمال ابتلا به بیماری های قلبی کاروتید را دارند.

بیماری آترواسکلروز یا بیماری عروق کاروتید یا سابقه خانوادگی این نوع بیماری ها.

فیبریلاسیون دهلیزی (Afib):

۱۵ درصد سکته مغزی در افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند اتفاق می افتد.

سطح کلسترول:

پایین بودن کلسترول خوب “HDL” و بالا بودن سطح کلسترول بد “LDL” باعث افزایش خطر سکته می شود.

عدم فعالیت:

ورزش نکردن می تواند منجر به فشار خون بالا، کلسترول بالا و اضافه وزن شود، که همه این ها موجب بالا رفتن احتمال تشکیل پلاک در شریان ها می شوند.

داشتن اضافه وزن یا چاقی مفرط

رژیم غذایی ناسالم:

خوردن زیاد غذاهای حاوی چربی اشباع یا ترانس، کلسترول، سدیم و قند می تواند منجر به دیابت، تشکیل پلاک، فشار خون بالا و کلسترول بالا شود.

سن بالای ۵۵ سال:

خطر ابتلا به این نوع سکته بعد از سن ۵۵ سالگی افزایش می یابد و در هر ده سال احتمال وقوع آن در فرد افزایش می یابد.

دلیل دیگر داشتن تجربه سکته مغزی، ایسکمیک گذرا (TIA) است. TIA یا “سکته مغزی کوچک” انسداد موقت مسیر خون به مغز است.

علائم حمله ایسکمی گذرا (TIA) مانند سکته مغزی ایسکمیک است اما معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می کشد و آسیب دائمی ایجاد نمی کند.

حدود یک سوم افراد مبتلا به TIA در کمتر از یکسال دچار یک سکته سنگین تر می شوند.

سیگار کشیدن می تواند باعث تشکیل پلاک در رگ های خونی، افزایش لخته های خونی، سطوح نامناسب کلسترول، تنگ شدن رگ ها و آسیب به پوشش درونی رگ ها شود.

همه این عوامل خطر سکته مغزی در افراد را افزایش می دهند.

انواع

تمام سکته های مغزی ایسکمیک ناشی از وقفه در خون رسانی به مغز هستند اما سکته مغزی ایسکمیک می تواند در قسمت های مختلف بدن ایجاد شود و ممکن است از طریق انواع مختلف انسداد ایجاد شود:

• سکته مغزی آمبولی زمانی اتفاق می افتد که یک آمبولی، یک لخته خون، یک تکه پلاک یا شی دیگر در جایی دیگر از بدن تشکیل شده و وارد عروق خونی مغزی می شود.
• سکته مغزی ترومبوتیک هنگامی اتفاق می افتد که یک ترومبوز یا لخته خون درون یکی از عروق خونی داخل مغز ایجاد شود.

علائم

در صورت مشاهده علائم مشکوک سکته مغزی، باید بلافاصله با اورژانس کشور (۱۱۵) تماس بگیرید.

سکته مغزی بسیار خطرناک است بنابراین پیگیری مراقبت های پزشکی بلافاصله پس از مشاهده علائم هشداری مهم است.

نشانه های این نوع سکته اغلب تنها یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهند و به سرعت پیشرفت می کنند.

انجمن سکته مغزی آمریکا توصیه می کند که مردم F.A.S.T. را به خاطر داشته باشند، F.A.S.T. مخفف عبارات زیر است:

F = افتادگی صورت به ویژه یک سمت آن و احساس بی حسی در یک طرف صورت. می توانید از فرد مبتلا درخواست کنید لبخند بزند و یا زبانش را بیرون بیاورد. اگر لبخند وی قرینه نبود و یا زبانش به یک طرف مایل بود، میتواند علامت هشدار دهنده باشد.

A = ضعف دست و بازو. عدم توانایی در حرکت یک بازو یا احساس ضعف یا بیحسی در یک بازو.

S = مشکلات گفتاری. مانند عدم توانایی در صحبت کردن یا تکرار یک جمله به وضوح.

T = تماس با اورژانس

علاوه بر F.A.S.T.، سکته می تواند علائم زیر را که بسیار سریع رخ می دهد و ناگهان ظاهر شود، ایجاد می کند:

• عدم توانایی در به حرکت درآوردن یک طرف بدن
• مشکل در راه رفتن، سرگیجه یا بدون علت به زمین افتادن
• سردرگمی، عدم توانایی درک گفتار
• مشکل در بینایی
• سردرد شدید بدون علت

درمان

در وضعیت سکته مغزی هر دقیقه حیاتی است.

مغز به طور دائم به خون سرشار از اکسیژن نیاز دارد، بنابراین انسداد رگ که فقط چند دقیقه طول می کشد می تواند باعث آسیب و کشتن سلول های مغزی شود.

اگر شخصی علائم سکته مغزی را داشت باید با اورژانس تماس بگیرید.

روش های درمان سکته مغزی ایسکمیک عبارتند از:

دارو:

داروی ضد انعقاد به نام فعال کننده بافتی پلاسمینوژن (tPA) از طریق تزریق وریدی در بازو وارد بدن می شود.

این دارو باید در عرض ۴ ساعت از آغاز علائم سکته مغزی به بدن تزریق شود. هر چه tPA زودتر به بدن برسد، نتیجه بهتر خواهد بود.

جراحی برای برداشتن لخته:

بعد از اینکه tPA به بیمار تزریق شد، ممکن است فرد تحت عمل جراحی معروف به ترومبکتومی مکانیکال قرار گیرد که شامل برداشتن لخته با کاتتر است.

این جراحی باید در عرض کمتر از ۶ ساعت پس از ظاهر شدن علائم انجام شود.

پیشگیری

آزمایشات پزشکی منظم از جمله فشار خون و بررسی کلسترول می تواند به افراد در تشخیص سکته مغزی کمک کند.

پیشگیری بهتر از درمان است. حتی افرادی که دارای عوامل خطر یا سابقه سکته مغزی هستند، می توانند برای داشتن بدنی سالمتر اقداماتی را انجام دهند.

اقدامات زیر می تواند به جلوگیری از وقوع سکته مغزی و بهبود سلامت کلی کمک کند:

آزمایش های پزشکی منظم:

فشار خون بالا و کلسترول نشانه های قابل رویتی ندارند. بنابراین انجام آزمایشات منظم تنها راهی است که می توانید از وجود این بیماری ها در بدن خود مطلع شوید.

آزمایش خون و معاینه می تواند به شناسایی سریع این مشکلات کمک کند.

ورزش منظم:

فعالیت فیزیکی خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سایر عوامل مرتبط با سکته مغزی ایسکمیک را کاهش میدهد.

داشتن رژیم غذایی سالم:

یک رژیم غذایی باید عاری از چربی های “بد” مانند چربی های اشباع شده و ترانس و سدیم باشد.

خوردن مداوم میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، چربی های سالم و پروتئین به داشتن رگ های سالم کمک می کند.

کاهش وزن در صورت نیاز:

کاهش وزن و داشتن وزن سالم باعث کاهش عوامل خطر سکته مغزی می شود.

اجتناب از سیگار کشیدن و در معرض هوای آلوده نبودن:

سیگار کشیدن و تنفس دود سیگار دیگران باعث آسیب به عروق و افزایش خطر ابتلا به مشکلات مربوط به سکته مغزی می شود.

آگاهی از سابقه سلامت خانوادگی:

همیشه سابقه خانوادگی سکته مغزی یا سکته مغزی ایسکمیک گذرا (TIA) را با پزشک خود در میان بگذارید.

مشورت با پزشک درباره مصرف روزانه آسپرین:

افراد باید پزشک خود را درباره مصرف دوز پایین آسپرین مشورت کنند تا از سکته مغزی جلوگیری شود. این درمان برای همه مناسب نیست.

خواب کافی و کنترل استرس:

۷ تا ۸ ساعت خواب در روز و کاهش استرس ممکن است به سلامت کلی بدن و کاهش خطر سکته مغزی کمک کند.

سکته مغزی ترسناک است و ممکن است در افرادی که سالم به نظر میرسند نیز رخ دهد.

دانستن علائم هشدار دهنده سکته و در صورت ظاهر شدن علائم سکته دریافت مراقبت های اورژانسی اضطراری مهمترین کاری است که باید انجام دهید.

نباید بیمار را با اتومبیل شخصی به بیمارستان منتقل کرد. به سرعت با اورژانس تماس بگیرید تا متخصصین پزشکی بتوانند در اسرع وقت به مراقبت های پزشکی بپردازند.

بیمار باید با آمبولانس به بیمارستان منتقل شود تا بهترین مراقبتهای پزشکی مرتبط با سکته برای وی فراهم شود.

سکته مغزی هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی ضعیف در داخل یا بر روی سطح مغز خونریزی کرده و بافت مغز را غرق خون نماید.

فشار خون ناشی از خونریزی در سر به سلول های مغزی آسیب می زند و در نتیجه ناحیه آسیب دیده قادر به داشتن عملکرد مناسب نخواهد بود.

علت

سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی ضعیف در داخل یا بر روی سطح مغز خونریزی کرده و بافت مغز را غرق خون نماید.

دو نوع سکته مغزی هموراژیک وجود دارد:

• هموراژی داخل مغزی: خونریزی است که در داخل مغز رخ می دهد. این سکته رایج ترین نوعسکته هموراژیک است.
• هموراژی زیر عنکبوتیه: خونریزی است که بین مغز و غشای پوشاننده آن ایجاد می شود

هر دو نوع سکته عوامل خطر سکته مغزی معمولی دارند.

علاوه بر این دلایل خونریزی داخل مغزی عبارتند از:

• فشار خون بالا – که شایع ترین علت است.
• اختلال در عروق کاورنوزی مغزی- زمانی که رگ های خونی در مغز ساختار درستی ندارند.
• اختلال در ساختار عروق مغزی (AVM) – نوعی شرایط ژنتیکی که در آن تشکیل عروق خونی به صورت نرمال نبوده و یک شبکه در هم پیچیده از عروق تشکیل می‌شود.

اختلال در ساختار عروق مغزی (AVM) معمولا در مغز و نخاع رخ می دهد.

اگر در مغز رخ دهد می‌ تواند منجر به پارگی عروق شده و به خونریزی مغزی بینجامد. این ناهنجاری به ‌ندرت اتفاق می ‌افتد.

عوامل خطر خونریزی زیر عنکبوتیه عبارتند از:

• AVMs
• ناهنجاری های خونریزی
• آسیب و تروما در سر
• مصرف داروهای رقیق کننده خون
• تورم در دیواره عروق خونی که آنوریسم مغزی نامیده می‌شود

آنوریسم باعث افزایش اندازه عروق شده و باعث تضعیف دیواره شریان می شود. آنوریسم عروقی در صورت پارگی منجر به خونریزی غیر قابل‌ کنترل خواهد شد.

علائم

علائم سکته مغزی شامل سرگیجه، از دست دادن توانایی گفتاری، سردرد ناگهانی و از دست دادن تعادل یا هماهنگی بین اعضای بدن است.

علائم این نوع سکته ممکن است متفاوت باشد اما نشانه های رایج عبارتند از:

• سردرد ناگهانی و شدید
• ایجاد تغییراتی در بینایی
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی بین اعضای بدن
• ناتوانی در حرکت دادن اعضای بدن
• بی حسی در یک دست یا پا
• تشنج
• کاهش تواناییگفتاری یا مشکل در درک صحبت های دیگران
• سردرگمی یا از دست دادن هوشیاری
• تهوع و استفراغ
• از دست دادن هوشیاری

سایر علائم هر نوع سکته مغزی هموراژیک عبارتند از:

• فلج یا بی حسی در هر قسمت از بدن
• ناتوانی در نگاه به نور یا روشنایی
• سفتی یا درد در ناحیه گردن
• لرزش دست
• نوسانات مکرر در ضربان قلب و تنفس
• مشکل بلعیدن

عوارض جانبی

مانند برخی دیگر از مشکلات پزشکی، سکته مغزی نیز می تواند معلولیت موقت یا دائمی در فرد ایجاد کند که بستگی به بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته است و مدت زمانی قطع جریان خون به مغز دارد.

عوارض احتمالی عبارتند از:

• لخته شدن خون
• مشکل بلعیدن یا صحبت کردن
• التهاب ریه
• از دست دادن کنترل مثانه
• از دست دادن حافظه و یا مشکل در تفکر
• درد
• مشکلات عاطفی
• تورم مغز
• تشنج
• افسردگی

تشخیص

پزشک برای تشخیص خونریزی در مغز با استفاده از سی تی اسکن و ام آر آی از مغز تصویربرداری می کند.

برای تشخیص سکته مغزی هموراژیک، سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی ضروری است.

در طول معاینه فیزیکی، پزشک علائم و نشانه های قابل مشاهده از جمله هوشیاری ذهنی، هماهنگی و تعادل فرد را بررسی می کند.

بی حسی یا ضعف در صورت، گیجی و مشکل صحبت کردن نشانه های دیگری است که پزشک معاینه خواهد کرد.

از آنجا که سکته مغزی انواع مختلفی از وجود دارد، برای تشخیص وجود خونریزی در مغز باید آزمایشات تصویربرداری انجام شود.

برای تشخیص این نوع سکته سی تی اسکن اغلب سریعترین و مفیدترین روش است.

سایر آزمایش ها عبارتند از:

• ام آر آی
• آزمایش خون
• آنژیوگرافی، که در آن ماده حاجب به داخل مغز تزریق شدهو سپس تصویر برداری انجام می شود.

برای تایید تشخیص سکته مغزی هموراژیک، نوار مغز (EEG) و یا کشیدن مایع نخاعی انجام می شود.

درمان

این نوع سکته بسیار خطرناک بوده و از موارد اورژانسی محسوب می شود.

طبق گزارش انجمن ملی سکته مغزی تنها ۱۵ درصد از سکته های مغزی از نوع هموراژیک است اما حدود ۴۰ درصد مرگ و میر ناشی از سکته مغزی را این نوع سکته تشکیل می دهد.

درمان سریع می تواند خطر مرگ را به شدت کاهش دهد.

درمان اورژانسی خونریزی را کنترل کرده و همچنین فشار وارد شده به مغز را کاهش می دهد.

فردی که داروهای رقیق کننده خون یا داروهای مشابه مصرف می کند باید از دارویی برای کمک به مقابله با اثرات داروی رقیق کنده استفاده کند.

پزشکان اغلب داروهایی را برای کاهش فشار خون و فشار در مغز و همچنین جلوگیری از انقباض عروق خونی و تشنج تجویز می کنند.

پس از توقف خونریزی ممکن است برای جلوگیری از بروز هموراژی مجدد عمل جراحی روی فرد انجام شود.

جراحی همچنین می تواند تخریب ناشی از سکته های هموراژیک بر رگ های خونی را ترمیم کند. آنوریسم را با یک انبر جراحی می توان ترمیم کرد.

پس از خارج کردن فرد از شرایط اورژانسی، مرحله بعدی درمان بر توانبخشی تمرکز دارد.

هدف این است که به بیمار کمک شود تا حد ممکن قدرت و توانایی خود را به دست آورد و به زندگی مستقل بازگردد.

مدت زمان بهبودی بیمار بستگی به ناحیه آسیب دیده مغز و میزان آسیب بافتی آن دارد.

پزشک بهترین برنامه توانبخشی متناسب با هر فرد را مشخص می کند.

پزشک برای تعیین برنامه به سن، سلامت کلی بیمار و درجه ناتوانی ناشی از سکته مغزی توجه خواهند کرد.

روش معالجه ممکن است شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی و کار درمانی باشد.

دارو و درمان نیز ممکن است برای کمک به افسردگی و نظارت بر سلامت روانی فرد مورد استفاده قرار گیرد.

تاثیر سن

کودکان در اولین سال زندگی خود و زمان قبل و بعد از تولد بیشترین خطر ابتلا به سکته را دارند.

بر اساس گزارش انجمن ملی سکته مغزی، خطر سکته مغزی با بالا رفتن سن افزایش می یابد.

پس از سن ۵۵ سالگی خطر سکته مغزی در هر دهه تا زمانی که فرد زنده است دو برابر می شود.

اگر چه سکته معمولا افراد سالخورده را تحت تأثیر قرار می دهد ولی کودکان و نوجوانان از این حادثه مصون نیستند.

سکته مغزی هموراژیک در کودکان و بزرگسالان علل مشابهی دارد.

اغلب کودکان به طور مادرزادی با ناهنجاری های موجود در رگ های خونی متولد می شوند که تواند منجر به سکته مغزی شود.

کودکان

اگرچه کودکان در هر سنی ممکن است دچار سکته مغزی شوند اما بیشترین خطر سکته مغزی در دو دوره وجود دارد:

• سال اول زندگی
• زمان قبل و بعد از تولد

تشخیص و درمان نوزادان و کودکان سخت تر است زیرا اکثر افراد انتظار سکته مغزی در آن ها را ندارند.

بر اساس گزارش بنیاد مغز و اعصاب کودکان، شایع ترین نوع سکته مغزی هموراژیک، خونریزی داخل مغزی است.

اغلب سکته مغزی در کودکان باعث ایجاد مشکلات عصبی ناگهانی مانند ضعف یک طرف بدن، مشکل عدم تعادل و مشکل در توانایی گفتاری می شود.

روش های درمان کودکان بسیار شبیه به بزرگسالان است.

اثرات درازمدت این نوع سکته در یک کودک بستگی به محل و شدت سکته مغزی دارد.

بعضی از کودکان اثرات پایدار مانند تشنج را تجربه می کنند که غالبا به درمان طولانی مدت نیاز دارد.

برخی مشکلات مانند مشکلات یادگیری و گفتاری ممکن است فقط در طول زمان آشکار شود.

فیزیوتراپی و گفتار درمانی از روش های استاندارد درمان هستند.

کودکان نسبت به بزرگسالان فرایند بهبودی را سریع تر طی می کنند زیرا مغز آنها هنوز در حال رشد است.

در نتیجه آنها فرصت و شانس بیشتری را برای هرچه زودتر برگشتن به سبک زندگی عادی دارند.

پیشگیری

در برخی موارد می توان از بروز سکته مغزی هموراژیک پیشگیری کرد.

بر اساس گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، یک چهارم از موارد سکته مغزی در هر سال به صورت مکرر اتفاق می افتد.

شناخت عوامل خطر و اقدامات پیشگیرانه بسیار مهم است. کسانی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند عبارتند از سیگاری ها و کسانی که دارای یک یا چند مورد زیر هستند:

• فشار خون یا کلسترول بالا
• دیابت
• داشتن اضافه وزن
• سابقه خانوادگی سکته مغزی
• بیماری یا اختلال قلبی

اقدامات پیشگیرانه شامل تغییر در سبک زندگی است که شامل موارد زیر است:

• ورزش
• اجتناب از دخانیات
• داشتن وزن مناسب
• خوردن غذاهای سالم
• مدیریت استرس

به محض اینکه هر یک از علائم سکته مغزی هموراژیک در شما یافت شد بلافاصله تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید.

توان بخشی و احیای مجدد زندگی

سکته مغزی، حادثه ای است که زندگی فرد را از لحاظ جسمی و احساسی تحت تأثیر قرار می دهد.

بعد از این اتفاق، برای بهبود بیمار، باید از روش های درمانی و حمایت کننده ای مانند موارد زیر استفاده شود:

گفتار درمانی:

این روش، مشکلات گفتاری را از بین برده و با تمرین، ایجاد آرامش و تغییر سبک ارتباطات می تواند به او کمک کند.

فیزیوتراپی:

این کار می تواند حرکت و تعاملات فرد را بهبود ببخشد. با وجود این که، فعالیت داشتن، در ابتدا، امر سختی به نظر می رسد، انجام این کار بسیار ضروری است.

کار درمانی:

این کار، توانایی فرد برای انجام کارهای روزمره ای مانند حمام کردن، پخت و پز، لباس پوشیدن، خوردن، خواندن و نوشتن را بهبود می بخشد.

گروه های پشتیبانی:

این گروه ها، به حل مشکلات رایج روانی، مانند افسردگی که ممکن است پس از سکته مغزی رخ دهد، کمک می کنند.

بسیاری از افراد معتقدند که تبادل اطلاعات و تجارب، امری مفید و کمک کننده می باشد.

حمایت دوستان و خانواده:

افراد نزدیک به فرد، باید پس از سکته مغزی، او را از نظر عملی و احساسی حمایت کنند.

آگاه کردن این افراد، از نیازها و قبول حمایت آن ها، امر بسیار مهمی است.

توانبخشی بخش مهم و مستمر درمان بوده و بسته به شدت سکته مغزی، با کمک و حمایت عزیزان، می تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشد.

منبع: ۱ – ۲ – ۳